وبلاگ شیمی - زندگی - سلامت wellcome to my weblog

آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis)

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، یک بیماری سیستمیک و مزمن است که باعث تخریب غضروف و ایجاد ضایعات استخوانی می‌شود. این بیماری معمولا در سنین 30 تا 50 سالگی بروز می‌کند و در زنان شایع‌تر است.

آرتریت بصورت قرینه‌ است، یعنی اگر یک زانو یا دست درگیر باشد، به احتمال زیاد طرف مقابل نیز درگیر می شود. در برخی افراد، بیماری از شدت کمی برخوردار بوده و با حداقل ضایعات مفصلی، در مدتی کوتاه همراه می‌باشد، ولی در برخی دیگر ضایعات پیشرونده و مزمن، به صورت پلی آرتریت می‌باشد و باعث اختلال در عملکرد مفاصل می‌شود.

نشانه‌ها

بیماری شروع آهسته یا ناگهانی دارد و با علائم درد، تورم، گرمی، محدودیت حرکت و خشکی صبحگاهی مفاصل همراه است. درد مفاصل با استراحت و بی‌حرکتی تشدید شده و به مرور زمان در طی روز و با کار کردن و فعالیت آرام تسکین پیدا می‌کند.

التهاب مفصل به مرور زمان باعث تخریب غضروف مفصلی و ساییدگی استخوان و به دنبال آن تغییر شکل مفصل می‌شود.

بیماران ممکن است علائم خارج مفصلی (سیستمیک) مانند تب، ضعف، خستگی زودرس، بی‌اشتهایی ، کاهش وزن و برآمدگی‌های‌ زیر پوست‌ به نام ندول یا گره‌های روماتوئید داشته باشند. گاهی نیز درگیری عروق و اعصاب پوست یا سایر اعضای بدن مثل کلیه، ریه، طحال، کبد و... و درگیری چشمی و خونی دیده می‌شود.

علت

ناشناخته‌است، ولی ایمنی سلولی و ایمنی هومورال، هر دو در ایجاد این بیماری نقش دارند. این افراد نسبت به دیگران شانس ابتلای بیشتری به بیماری های مزمن مانند پوکی استخوان ، عفونت ها، آلرژی، بیماری های گوارشی، بیماری های قلبی عروقی و فشار خون دارند.

درمان

منظور از درمان این بیماری کاهش درد و ورم، کاهش یا توقف تخریب مفاصل و در مجموع بهتر کردن کیفیت زندگی فرد است. روش‌های درمانی مورد استفاده در بیماری روماتیسم شامل تغییر در شیوه زندگی، استفاده از داروها، جراحی، روش‌های درمانی جایگزین یا تکمیلی نظیر فیزیوتراپی، کاردرمانی، وسایل کمک‌کننده به مفصل و وسایل کمک حرکتی می‌باشند.

داروهای ضدالتهابی مانند انواع کورتون‌ها، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و داروهای غیراستروئیدی برای درمان روماتیسم استفاده می‌شوند.

دکتر مقیمی، فوق تخصص روماتولوژی معتقد است، با توجه به این‌که این بیماری در اثر اختلال سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود و داروهای مصرف شده نیز سیستم ایمنی را ضعیف‌تر می‌کنند، افراد باید در مقابل بیماری‌های عفونی و ویروسی ایمن شوند.

چند نکته تغذیه ای

* کاهش دریافت کالری، باعث کاهش علائم مفصلی می گردد.

* مصرف ماهی و دانه های خوراکی مثل گندم و سویا که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 می باشند، باعث کاهش درد مفصلی می گردد.

* چای سبز ، فلفل شیرین، انگور قرمز و آنتی اکسیدان هایی مانند مس، منیزیم و پتاسیم در درمان روماتیسم بسیار مفیدند.

* روغن زیتون خاصیت ضد التهابی دارد.

توصیه‌ها

- بیماران از انجام فعالیت‌های روزانه به صورت ناگهانی و شدید و در مدت کوتاه خودداری کنند و و از حمل اجسام سنگین در حالتی که به خصوص مچ دست خم می‌شود، پرهیز نمایند.

- بایستی سعی شود به جای وارد کردن فشار به یک یا چند مفصل، آن را بین تعداد زیادتری از مفاصل توزیع کرد و تا جای امکان از مفاصل بزرگ‌تر و قوی‌تر استفاده نمود.

- بیماران باید تقسیم مناسب فعالیت روزانه، ورزش منظم و اصولی و استراحت در بین فواصل کاری، ایجاد تعادل بین میزان فعالیت و استراحت، کاهش استرس‌های روانی و استفاده از یک رژیم غذایی سالم را رعایت کنند.

نتایج چند تحقیق در مورد روماتیسم

اثر ضد روماتیسمی زردچوبه

یک بررسی جدید نشان می‌دهد که زردچوبه و مکمل‌های غذایی آن ممکن است به پیشگیری و درمان برخی بیماری‌های استخوانی کمک کنند.

ریشه زردچوبه در طب سنتی آسیا برای قرن‌ها به عنوان درمانی برای التهاب مفاصل یا آرتریت کاربرد داشته است. داروهای ضدالتهابی نوین که برای درمان آرتریت به کار می‌روند، عوارض جانبی بسیاری دارند، بنابراین پزشکان و پژوهشگران به دنبال شیوه‌های درمانی جایگزین برای این بیماری هستند.

امروزه مکمل‌های غذایی حاوی زردچوبه با نام کورکومین (curcumin) - ماده شیمیایی که رنگ زرد زردچوبه ناشی از آن است- در بازار موجود است. تصور می‌شود این ماده نیز دارای خواص ضدالتهابی باشد.

فایده روغن کبد ماهی برای روماتیسم مفصلی

پژوهشگران بر اساس تحقیقات انجام شده به این گروه از بیماران توصیه می کنند برای بهبود علایم بیماری های مفصلی و کاهش مصرف داروهای مسکن ، به طور منظم روغن ماهی و یا کپسول روغن کبد ماهی را مصرف کنند.

یکی دیگر اثرات خوب شیر دادن به نوزاد

بر اساس تحقیقات انجام شده احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی در زنانی که به کودکان خود شیر می‌دهند کمتر از سایر زنان است. زنانی که در طول عمرشان بین یک تا دو سال به فرزندشان شیر داده‌اند، تا 30 درصد کمتر از سایرین به روماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند و این درصد با افزایش مدت شیردهی حتی به 50 درصد نیز می‌رسد.

آرتروز به معنای ساییدگی مفصل و تخریب سطح مفصلی است. در بیمار مبتلا به آرتروز، تغییر شکل و درد و محدودیت حرکت در مفصل بوجود می آید.

آرتریت Arthritis به معنای التهاب مفصل است و استئوآرتریت Osteoarthritis شایع ترین نوع آرتریت است.

در استئوآرتریت مشکل اصلی در غضروف مفصلی است و بعد از مدتی استخوان مفصل هم دچار آسیب می شود.

آرتروز Arthrosis یک کلمه یونانی به معنای مفصل است، ولی به معنای استئوآرتریت هم به کاربرده می شود.

در فارسی بجای کلمات استئوآرتریت و آرتروز از کلمه "ساییدگی مفصل" هم استفاده می شود.

مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار می گیرند. مفصل باعث می شود قسمت های مختلف بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان ها در مفصل به علت کششی است که از طریق عضلات به آنها اعمال می شود.

دو انتهای استخوان ها در جایی که با هم مفصل می شوند، به وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده است که به آن کپسول مفصلی می گویند.

در اطراف کپسول مفصلی، نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آنها لیگامان یا رباط می گویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند.

غضروف، یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان ها در محلی که در کنار هم قرار می گیرند را می پوشاند.

مقدار کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان ها و در درون مفصل قرار گرفته است که سطح غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم می کند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid  یا مایع مفصلی می گویند.

مایع سینوویال توسط بافت سینوویال ساخته می شود. بافت سینوویال لایه ای از سلول هاست که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.

آرتروز چگونه ایجاد می شود؟

در طول روز و به علت فعالیت های بدنی، مفاصل بدن بطور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتبا آسیب هایی را به آنها بخصوص به غضروف مفصلی وارد می کنند.

بدن، این آسیب ها را تا جایی که می تواند ترمیم می کند. پس در طول زندگی مفاصل بدن دائما در یک فرآیند آسیب و ترمیم قرار دارند.

گاهی اوقات شدت آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش یافته و نمی تواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی به تدریج خراب تر و خراب تر می شود و این شروع آرتروز است.

در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه می شود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته می شود، تا اینکه به تدریج کلفتی غضروف کم می شود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی به صورت کاهش فاصله مفصلی دیده می شود، از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.

علائم آرتروز

آرتروز علایم زیادی دارد، ولی سه علامت آن شایع‌تر و مشخص‌تر هستند.

اولی خشکی پس از استراحت است، به این معنی که گاهی اوقات وقتی مفصل به‌مدت طولانی بی‌حرکت مانده باشد و بخواهد فعالیت کند، درد خواهد داشت. شاید دیده باشید که بیماران مبتلا به آرتروز زانو، صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند به سختی راه می‌روند، اما بعد از مدتی کم‌کم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی‌گردد.

خشکی مفاصل بعد از یک دوره طولانی عدم ‌فعالیت، بسیار شایع است، ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می‌کشد.

دومین علامت کاهش انعطاف پذیری است؛ به‌همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی‌توانند به‌ راحتی مفاصل خود را خم و راست کنند و برای علامت بعدی هم می‌توان به درد در مفصل اشاره کرد.

توصیه می‌شود کسانی که بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به پزشک مراجعه کنند.

عوامل ابتلا به آرتروز

- سن: با بالا رفتن سن، آرتروز هم بیشتر می شود. می توان گفت ساییدگی مفصل، جزئی طبیعی از روند پیری است که در همه انسان ها با افزایش سن ایجاد میشود، ولی سن شروع آن در انسان های مختلف متفاوت است. این بیماری معمولا در افراد بالای 40 سال دیده می‌شود.

- ژنتیک: در بعضی انسان ها بطور ژنتیکی و خانوادگی استعداد بروز آرتروز بیشتر است.

- چاقی: ساییدگی مفاصل ران و زانو در افراد چاق بیشتر و زودتر ایجاد میشود و این به علت نیروهای زیادی است که در افراد چاق به علت نیروی وزن به مفصل وارد شده و موجب تخریب زودرس آن می شود. به ‌طور کلی هر چقدر وزن بالاتر باشد، مفاصل بزرگ (مثل زانوها) باید بار و فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می‌شود.

چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست‌ها را هم افزایش می‌دهد.

- جنسیت: آرتروز در خانم‌ها بیشتر از آقایان بروز می‌کند، ولی دلیل آن هنوز به‌ درستی مشخص نشده است.

-آسیب قبلی به مفصل و ناهنجاری ‌های مادرزادی استخوانی: عفونت های قبلی در مفصل، شکستگی هایی که قبلا در مفصل ایجاد شده است، آسیب های لیگامانی که بر اثر حوادث قبل در مفصل بوجود آمده و مفصل را ناپایدار کرده اند و یا تغییر شکل استخوان های اطراف مفصل می توانند موجب تشدید بروز آرتروز شوند.

- شغل: فعالیت های بدنی شدید به علت شغل خاص و یا انجام ورزش خاص می تواند ضربات بیش از حد تحمل مفصل برای ترمیم به آن وارد کرده و موجب بروز آرتروز یا ساییدگی مفصل شوند.

آرتروز در ورزشکاران حرفه‌ای که مدام در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست‌ها.

صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می‌کند.

کنترل علائم آرتروز

1- تغییر روش زندگی

از مهم ترین روش های کاهش علائم آرتروز تغییر روش زندگی است که مهم ترین آنها عبارتند از:

- کاهش شدت فعالیت های بدنی

- استفاده کمتر از پله و زمین های شیب دار در آرتروز زانو و مفصل ران

- استفاده از توالت فرنگی در آرتروز زانو و مفصل ران

- خوابیدن روی تشک کمی سفت در آرتروز ستون مهره ها

- بلند نکردن اجسام سنگین

- بلند کردن اجسام از روی زمین به شیوه درست

2- ورزش

انجام نرمش های کششی و تقویتی می تواند تا حد زیادی قابلیت انعطاف مفاصل را حفظ کرده و آنها را قوی نگه دارد. شنا و پیاده روی از نرمش های خوب هستند. آرتروز هر مفصل از بدن، نرمش های مخصوص به خود دارد که با یاد گرفتن آنها می توان تا حدود زیادی درد را کاهش داد.

3- کاهش وزن

اگر چاق هستید، کم کردن وزن می تواند تا حد زیادی درد ناشی از آرتروز را کم کند. حتی چند کیلو کاهش وزن هم تاثیرات مهمی در کم کردن علائم بیماری دارد. اگر وزن متعادل دارید، باز هم کم کردن وزن می تواند در کاهش علائم بیماری به شما کمک کند.

4- وسایل کمکی

استفاده از وسایلی مانند بریس های (آتل) زانو، کفی های مخصوص کفش و زیاد چسب زدن به کشکک زانو برای کنترل حرکات آن می تواند در کاهش دردهای زانو به علت آرتروز موثر باشد.

5- عصا

به دست گرفتن عصا در دست مقابل اندام دچار آرتروز یا ساییدگی مفصل می تواند تا حدی درد ناشی از بیماری در مفصل ران و زانو را کم کند.

6- گرما

گرم نگه داشتن مفصل مبتلا به آرتروز می تواند تا حدی درد ناشی از آن را کاهش دهد. این گرما می تواند با استفاده از لباس های ضخیم به دست آید و یا با استفاده از وسایلی مانند کیسه آب گرم یا حوله برقی.

7- دارو

دارو می تواند درد و التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد.

8- عمل جراحی

از اعمال جراحی متفاوتی در درمان آرتروز استفاده می شود. درمان های جراحی معمولا برای بیمارانی به کار برده می شود که درد و ناراحتی آنها به اقدامات درمانی قبلی پاسخ مناسبی ندهد.

ماهی درمانی  (Fish Therapy)در سال های اخیر برای درمان برخی بیماری ها از جمله برخی ناراحتی های پوستی و یا کاهش استرس از آن استفاده می شود. ماهی هایی که برای این نوع درمان مورد استفاده قرار می گیرند ماهی های خاصی هستند.

این نوع ماهی ها  در استخرهای روباز و در چشمه های آب معدنی برخی کشورها وجود دارند و غذای اصلی آنها در پوست افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس می باشد.

این نوع ماهی از قسمت های بیمار و یا قسمت های مرده پوست این بیماران تغذیه می کند و به قسمت های سالم پوست آنها کاری ندارد، در نتیجه اثرات مفیدی روی بهبود بیماری آنها خواهد گذاشت.

چشمه های آب معدنی به عنوان یک گروش درمانی مناسب و مهم برای کاهش موقت علایم این بیماران محسوب می شود و این بیماران می توانند هر چند ماه یک بار، با مراجعه به این چشمه های آب معدنی و استفاده از ماهی های آن به روند بهبودی خود تسریع ببخشند.

نحوه تاثیر ماهی درمانی بر بیماری های پوستی

هنگامی که بیماران مبتلا به پسوریازیس وارد این آب ها می شوند، ماهی ها به آنها نزدیک شده و شروع به مکیدن قسمت های بیمار پوست این افراد می کنند. برای سایر بیماری های پوستی هم همینطور عمل می کنند.

پس از مکیدن، برخی از نقاط پوست این افراد خونریزی کمی می کند و فرد، قسمت زخمی را در معرض نور خورشید و آب قرار می دهد.

سلنیوم موجود در این آب ها، نقش مهمی در درمان این بیماری ها دارد. سلنیوم مهم ترین عنصر برای ترمیم زخم پوستی این بیماران می باشد. همچنین سلنیوم موجود در این آب ها، اثر محافظتی برای سلول ها در مقابل رادیکال های آزاد دارد.

اثرات مفید این نوع آب بر بیماری های گوارشی و بیماری های زنان دیده شده است.

بیماران مبتلا به اختلالات عصبی و روماتیسمی با غوطه ور ساختن بدن خود در داخل این آب ها، از میزان ناراحتی هایشان کاسته می شود.

مکیدن پوست توسط ماهی ها باعث ایجاد احساس خوبی در بیمار می شود، احساسی مثل سوزن سوزن شدن و ماساژ خفیف پوست. این کار اغلب توسط ماهی های جوان تر که نیاز بیشتری به مواد غذایی دارند و قدرت مکیدن آنها بیشتر است، انجام می گیرد. این نوع مکیدن علاوه بر خاصیت درمانی، اثرات روانی مناسبی بر روی بیماران دارد.

علاوه بر بیماران، افراد سالم هم از این چشمه ها استفاده می کنند. پوست افراد سالم هنگام برخورد با این ماهی ها، بازسازی می شود، به عبارت دیگر این ماهی ها بخش های مرده و کراتینه پوست را مصرف می کنند.

در طی یک تحقیق، 67 بیمار مبتلا به پسوریازیس را به مدت سه هفته، روزانه به مدت 2 ساعت در حمام آب گرمی قرار دادند که حدود  250 تا 400 عدد از این ماهی ها داشت.

بعد از حمام به مدت 3 تا 5 دقیقه این افراد را در معرض اشعه ماورای بنفش قرار دادند. پس از گذشت سه هفته، 72 درصد از شرکت کنندگان، کاهش علایم بیماری پسوریازیس را نشان دادند.

کلیاتی در مورد بیماری پسوریازیس

پسوریازیس نوعی بیماری پوستی است که سبب قرمزی و ناراحتی پوست می شود. افراد مبتلا، پوست قرمز رنگی دارند و قسمت هایی از پوست آنها به صورت تکه تکه به رنگ سفید مایل به نقره ای می باشد. این بیماری اغلب در نواحی مانند آرنج و زانو دیده می شود و همراه با خارش است.

بیشتر افراد 15 تا 35 ساله به این بیماری مبتلا می شوند. این بیماری مسری نیست و به دیگران منتقل نمی شود.

اگر فردی در یک خانواده به این بیماری مبتلا باشد، شانس ابتلای فرزندان دیگر و نسل های آینده نیز بیشتر خواهد شد.