وبلاگ شیمی - زندگی - سلامت wellcome to my weblog

نیاز روزانه‌ی ما به این ویتامین‌ها بر هیچ کس پوشیده نیست. در واقع برای این که بدن ما به خوبی بتواند از پس وظایف خود بر بیاید باید ویتامین جذب کند.

ویتامین‌ها به میزان متفاوت در انواع مواد غذایی وجود دارند. میوه ها و سبزیجات و همچنین پروتئین‌ها و چربی‌های حیوانی و گیاهی محل استقرار ویتامین‌ها محسوب می‌شوند.

چند گونه ویتامین وجود دارد: ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین‌های A، D،E  و K و ویتامین‌های محلول در آب مانند ویتامین پیش ساز ویتامین A، B1، B2، B3، B5، B6، B8، B9، B12 و ویتامین C.

در این مقاله به بررسی ویتامین‌های محلول در چربی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

ویتامین A

ویتامین A در انجام وظایف متعددی شرکت دارد و به بدن کمک زیادی می‌کند. تأثیر مفید و مثبت این ویتامین روی قوه‌ی بینایی، پوست و مخاط‌ها معروف است. علاوه بر این‌ها باید بدانید که ویتامین A روی سیستم ایمنی و همچنین در تکثیر و رشد سلول‌های بدن نیز نقش زیادی دارد.

اگر به دنبال تأمین ویتامین A بدنتان هستید حتماً از مصرف روغن جگر ماهی، جگر گاو و گوساله غافل نشوید. البته توجه داشته باشید که برای جذب بیشترین میزان این ویتامین باید این مواد غذایی را تازه به تازه مصرف کنید و آن‌ها را از هوا و نور دور نگه دارید به خاطر اینکه ویتامین خود را از دست می‌دهند.

ویتامین D

برای این که روده ها بتوانند به خوبی کلسیم جذب کنند نیاز زیادی به ویتامین D دارند. علاوه بر این ویتامین D نقش زیادی در سلامت استخوان‌ها ایفا می‌کند.

این ویتامین نیز در روغن ماهی، ماهی‌های روغنی مانند ماهی تن، ساردین، ماهی ماکرو و غیره، شیر، کره و کله پاچه وجود دارد. توجه داشته باشید که منبع اصلی ویتامین D نور خورشید می‌باشد. بهتر است هر روز چند دقیقه زیر نور آفتاب قدم بزنید تا به میزان کافی از این ویتامین جذب بدنتان شود.

ویتامین E

ویتامین E قدرت باروری را بالا می‌برد به خاطر این که روی غدد جنسی تأثیر می‌گذارد. اگر می‌خواهید پیری را از سلول‌هایتان دور کنید باید سراغ این ویتامین بروید. به خاطر این که این ویتامین با فرایند اکسایش و تأثیر منفی رادیکال‌های آزاد که باعث بروز سرطان‌ها می‌شود مقابله می‌کند. در نهایت باید بدانید که ویتامین E از هدر رفتن اسیدهای چرب اشباع نشده به ویژه امگا 3 و امگا 6 ها جلوگیری می‌کند. حتماً می‌دانید که این چربی‌ها برای سالم ماندن قلب و عروق مفیدند.

برای جذب ویتامین E به سراغ سبزیجات برگ سبز، غلات، روغن جوانه‌ی گندم، گوشت قرمز، جگر، شیر و تخم مرغ بروید.

ویتامین K

ویتامین K به میزان کمی در کبد ذخیره می‌شود و در انعقاد خون و تثبیت کلسیم داخل استخوان‌ها نقش دارد.

باید بدانید که چند نوع ویتامین K وجود دارد. ویتامین K2، K1 و K3.

* ویتامین K2 توسط باکتری‌های روده ترشح می‌شود.

* ویتامین K1 در سبزیجات سبز مانند کاهو، اسفناج، شاهی، گوجه فرنگی، بروکلی و آرتیشو وجود دارد.

* برای جذب ویتامین K3 نیز باید به سراغ ذرت بروید.

این ویتامین بسیار حساس می‌باشد و خیلی زود در اثر تماس با نور، اکسایش در هوای آزاد، یخ‌زدگی، قرار داشتن در معرض اسیدها و قلیاهایی مانند پتاسیم و سدیم از بین می‌رود.

با وجود این که ویتامین‌ها برای سلامت بدن ضروری‌اند اما این بدین معنی نیست که به زور ویتامین به خورد خودتان بدهید. منظورمان این است که هر چیزی حدی دارد و نیازی نیست که به زور ویتامین جذب کنید. به خاطر این که بدن افراد سالم ویتامین اضافی را جذب نمی‌کند و این ویتامین‌ها خیلی زود دفع می‌شوند. توجه داشته باشید که ویتامین زیاد در بین افرادی که دچاری بیماری‌هایی مانند بیماری کبد و برخی از سرطان‌ها هستند مضر و آسیب رسان می‌باشد. برای همین برای جذب ویتامین مورد نیازتان کافی است یک تغذیه‌ی سالم و متنوعی داشته باشید. توجه داشته باشید که اگر در سلامت کامل هستید و یا این که خدای نکرده بیمار هستید بدون نظر پزشک یک نوع رژیم خاص غذایی را دنبال نکرده و هیچ نوع مکملی مصرف نکنید.

یک سری غدد وجود دارند که مجاری ترشحی ندارند و ترشحات خود را مستقیما به داخل جریان خون می ریزند که به نام غدد آندوکرین یا درون ریز یا داخلی معروفند. ترشحات این غده ها را هورمون می گویند.

تعدادی از غدد بدن، ترشحات خود را به وسیله مجاری غده ای به خارج تخلیه می کنند. از این رو غدد برون‌ریز یا خارجی نام دارند، مانند غدد بزاقی و کبد که مجاری آنها به دستگاه گوارش می پیوندند و غدد پستانی و عرق که در سطح پوست باز می شوند.

یک سری غدد دیگر نیز وجود دارند که مجاری ترشحی ندارند و ترشحات خود را مستقیما به داخل جریان خون می ریزند که به نام غدد آندوکرین یا درون ریز یا داخلی معروفند. ترشحات این غده ها را هورمون می گویند.

مقادیر بسیار کم این هورمون ها روی بسیاری از اعمال بدن مانند تحریک یا جلوگیری از رشدونمو و فعالیت های گوناگون بافت ها اثر عمیق و نقش کنترل کننده دارد. همچنین رفتار و کردار و صفات شخص را تحت تاثیر قرار می دهند.

در اینجا نام و عملکرد 10 غدد داخلی بدن را به طور مختصر برایتان بیان می کنیم.

1- هیپوتالاموس

هیپوتالاموس، مجموعه ای از سلول های خاص می باشد که در بخش پایینی مرکز مغز واقع شده است و اصلی ترین رابط بین سیستم غدد درون ریز و سیستم عصبی به شمار می رود. سلول های عصبی موجود در هیپوتالاموس، با تولید مواد شیمیایی که تولید و ترشح هورمون ها را یا تشدید یا متوقف می کنند، غده هیپوفیز را کنترل می کند.

2- هیپوفیز

غده هیپوفیز مهم ترین بخش سیستم غدد درون ریز به شمار می رود.

غده هیپوفیز به دو بخش تقسیم می شود: بخش پیشین (قدامی) و بخش پسین (خلفی).

بخش پسین یا خلفی غده هیپوفیز، هورمون ضد ادرار (آنتی دیورتیک) را ترشح می کند که با تاثیری که بر کلیه ها و دفع ادرار دارد، به حفظ توازن آب بدن کمک می کند.

همچنین هورمون اکسی توسین را ترشح می کند که باعث انقباضات رحم در طی زایمان و نیز ترشح شیر از سینه های مادر بعد از زایمان می گردد.

بخش پیشین هیپوفیز فعالیت غدد تیروئید، آدرنال و تناسلی را تنظیم می کند. از میان هورمون هایی که بخش پیشین هیپوفیز ترشح می کند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- هورمون رشد یا سوماتوتروپین که رشد استخوان ها و سایر بافت های بدن را تحریک می کند و در استفاده بدن از موادمغذی و معدنی نقش دارد.

- هورمون پرولاکتین که تولید شیر را در زنان شیرده فعال می کند.

- هورمون تیروتروپین که غده تیروئید را برای تولید هورمون های تیروئید تحریک می کند.

- کورتیکوتروپین که غده آدرنال را برای تولید برخی هورمون های خاص تحریک می کند.

غده هیپوفیز همچنین اندورفین نیز ترشح می کند. اندورفین ها مواد شیمیایی هستند که برای کاهش حساسیت به درد، بر روی سیستم عصبی کار می کنند.

علاوه بر این، غده هیپوفیز هورمون هایی نیز ترشح می کند که به تخمدان ها و بیضه ها برای تولید هورمون های جنسی پیام می فرستند.

غده هیپوفیز همچنین تخمک گذاری و چرخه قاعدگی را نیز در زنان کنترل می کند.

3- تیروئید

تیروئید که در بخش جلویی گردن قرار دارد، هورمون های تیروکسین و تری یدوتیرونین را تولید می کند. این هورمون ها سرعت سوخت ساز بدن را تنظیم می کنند. همچنین نقش مهمی در رشد استخوان ها و مغز و سیستم عصبی در کودکان دارند.

تولید و آزادسازی هورمون های تیروئید توسط تیروتروپین کنترل می شود که آن نیز به نوبه خود توسط غده هیپوفیز ترشح می شود.

4- پاراتیروئید

به غده تیروئید، چهار غده کوچک متصل است که به همراه یکدیگر عمل می کنند و پاراتیروئید نامیده می شوند. این غدد هورمون پاراتورمون را ترشح می کنند که با کمک هورمون کلسی‌تونین که در تیروئید تولید می شود، سطح کلسیم را در خون تنظیم می کنند.

5- جزایر لانگرهانس غده پانکراس (لوزالمعده)

پانکراس یا لوزالمعده دو هورمون مهم، یعنی انسولین و گلوکاگون را تولید می کند. این هورمون ها برای حفظ تعادل قند خون و حفظ سوخت و ذخائر انرژی بدن، در کنار یکدیگر عمل می کنند.

در بافت لوزالمعده علاوه بر غددی که آنزیم های گوارشی را تهیه می کنند و به وسیله مجرای لوزالمعده به داخل روده می ریزند، تعداد بسیار زیادی سلول وجود دارد که به مجرای لوزالمعده ای ارتباطی ندارند و به نام جزایر لانگرهانس خوانده می شوند.

جزایر لانگرهانس، هورمون هایی ترشح می کنند که مهم ترین آنها انسولین است و متابولیسم گلوسیدها و چربی ها را تنظیم می کند.

بیماری جزایر لانگرهانس یا حذف غده لوزالمعده از بدن، موجب بالا رفتن میزان قند خون و افزایش ادرار می گردد که به مرض قند یا دیابت معروف است.

6- غدد فوق کلیوی یا آدرنال

بدن دو غده آدرنال مثلثی شکل دارد که هر کدام روی یکی از کلیه ها قرار گرفته است.

غدد آدرنال دو قسمت دارند که هر کدام یک سری هورمون تولید می کنند و عملکرد متفاوتی دارند.

بخش بیرونی یا قشری آدرنال، هورمون هایی تولید می کند که کورتیکواستروئید نامیده می شوند و توازن نمک و آب بدن، واکنش بدن به استرس، متابولیسم، سیستم ایمنی و رشد و عملکرد جنسی را تنظیم می کنند.

بخش داخلی یا مرکزی، کاتکول‌آمین هایی مثل اپی‌نفرین تولید می کند. اپی نفرین که آدرنالین هم نامیده می شود، در مواجهه با استرس، فشار خون و ضربان قلب را بالا می برد.

7- غدد تناسلی ( بیضه ها در مردان و تخمدان ها در زنان)

غدد جنسی یا تناسلی، مهم ترین منبع تولید هورمون های جنسی هستند.

در مردان، این غدد در کیسه بیضه قرار گرفته اند. غدد تناسلی مردانه یا بیضه ها، هورمون هایی تولید می کنند که آندروژن نامیده می شوند و مهم ترین آنها تستوسترون است. این هورمون ها تغییرات بدن را که به خاطر رشد جنسی ایجاد می شود، مثل بزرگ شدن آلت تناسلی و بروز سایر ویژگی های مردانه مثل کلفت شدن صدا، رشد موی صورت و شرمگاه و افزایش رشد و قدرت عضلانی، تنظیم می کنند. تستوسترون همچنین در تولید اسپرم توسط بیضه ها نیز دخالت دارد.

تیموس در ناحیه قفسه سینه، در پشت جناغ سینه و در جلوی قلب قرار دارد.

غدد زنانه، یعنی تخمدان ها، در لگن خاصره قرار گرفته اند. این غدد، تخمک و نیز هورمون های زنانه مثل استروژن و پروژسترون را تولید می کنند. استروژن در ایجاد خصوصیات جنسی زنانه مثل رشد سینه ها و جمع شدن چربی بدن در ران ها و باسن، نقش دارد.

هم استروژن و هم پروژسترون در حاملگی و تنظیم عادت ماهانه نیز نقش دارند.

8- تیموس

تیموس، یک اندام تخصص یافته در دستگاه ایمنی بدن است. تنها فعالیت شناخته شده آن تولید لنفوسیت تی است که سلول‌های حیاتی برای دستگاه ایمنی بدن هستند.

تیموس در ناحیه قفسه سینه، در پشت جناغ سینه و در جلوی قلب قرار دارد.

تیموس در هنگام تولد غده ای است کاملا بزرگ که تا سن بلوغ همچنان به رشد خود ادامه می دهد و سپس شروع به تحلیل رفتن می نماید. تیموس سهم بسزایی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می کند.

9- غده صنوبری یا پینه آل

غده صنوبری در وسط مغز قرار گرفته است. این غده هورمون ملاتونین ترشح می کند که چرخه خواب و بیداری و ساعت داخلی بدن را تنظیم می کند.

بیماری سوزش سردل یا ریفلاکس یا ترش کردن غذا، در اثر برگشت اسید و محتویات معده به مری رخ می دهد. برگشت اسید معده به مری باعث ایجاد احساس سوزش در ناحیه قفسه سینه و حتی گلو می شود.

به علت ضعف اسفنگتر تحتانی مری (دریچه بین مری و معده)، سوزش سردل رخ می دهد. اگر عضلات این اسفنگتر کاملا بسته نشوند، اسید معده به طرف بالا و درون مری می رود و ریفلاکس بوجود می آید.

برطبق انجمن ملی خواب، حدود 65 درصد افرادی که سوزش سردل دارند، دچار اختلال خواب می باشند.

با کارهای زیر می توانید سوزش سردل را کم کنید:

1- سر خود را بالا بیاورید.

موقع خواب، 10 تا 12 سانتیمتر سر خود را بالا ببرید تا فشار کمتری بر معده وارد شود و از برگشت اسید معده به مری جلوگیری گردد.

2- زود غذا بخورید.

2 تا 3ساعت قبل از رفتن به رختخواب، چیزی نخورید.

دراز کشیدن با شکم پر باعث می شود محتویات معده بر اسفنگتر تحتانی مری فشار وارد بیاورند و باعث ورود اسید معده به مری گردند.

3- قبل از رفتن به رختخواب، از نوشیدن قهوه و الکل خودداری کنید.

نوشیدن الکل باعث کاهش سرعت تخلیه معده می شود و آب و غذا مدت بیشتری در معده می مانند و به همین خاطر باعث ترشح بیشتر اسید معده و برگشت اسید معده به مری می گردد.

4- از غذاهای محرک دوری کنید.

غذاهای ادویه دار و تند، غذاهای چرب، مرکبات، گوجه فرنگی و شکلات باعث کند شدن سرعت هضم غذا و سوزش معده می شوند.

توجه کنید این غذاها در همه افراد سوزش معده را موجب نمی شوند، اما بهتر است از خوردن این غذاها در شب خودداری کنید.

5- لباس های گشاد بپوشید.

پوشیدن لباس های تنگ و کمربند سفت باعث وارد آوردن فشار بر معده و بالا آمدن اسید معده به مری می شود.

6- وزن خود را کم کنید.

کاهش وزن در شب رخ نمی دهد، اما با غذا خوردن به موقع می توانید وزن خود را کم کنید و سوزش سردل را کنترل کنید.

چاقی یک عامل خطر غیروابسته برای ابتلا به بیماری ریفلاکس می باشد.

اگر BMI (شاخص توده بدن) شما نشاندهنده چاق بودن شما باشد، به طور خودکار سوزش معده در شما بیشتر می شود.

با افزایش وزن، فشار بیشتری بر شکم وارد می کنید و این فشار باعث فشردگی معده می شود که این عامل خود باعث بالا آمدن اسید معده به مری می گردد.

7- از استرس دوری کنید.

داشتن استرس باعث سوزش معده و فهمیدن آن می شود. ممکن است دچار برگشت اسید معده به طور خفیف باشید و اصلا متوجه این برگشت اسید نباشید، ولی استرس آن را برای شما واضح می کند.

می توانید با کم کردن استرس و تغییر شیوه زندگی، از برگشت اسید معده جلوگیری کنید.

8- سیگار نکشید.

ممکن است سیگار کشیدن باعث ترشح بیشتر اسید معده و شل شدن و باز ماندن اسفنگتر تحتانی مری می شود.

9- مرتب ورزش کنید.

ورزش برای سلامت عمومی بدن خوب می باشد، اما اگر بعد از غذا خوردن، ورزش کنید، علائم سوزش معده شروع شده و باعث برگشت اسید معده به مری می شود.

اگر شما مستعد سوزش معده هستید، ورزش هایی همانند: دراز و نشست را زیاد انجام ندهید، زیرا این ورزش ها مثل لباس تنگ، باعث افزایش فشار بر شکم می شوند.

ورزش های ضد سوزش معده عبارتند از آنهایی که شکم را زیاد بالا و پایین نمی برند، مانند تای چی.

چه وقت باید نزد پزشک بروید؟

اگر سوزش خفیف معده گاهی به سراغتان می آید، می توانید با درمان های خانگی و مصرف دارو آن را درمان کنید.

اما اگر ناگهان و بدون سابقه، علائم سوزش معده بوجود آید، برای تشخیص دقیق علت سوزش معده باید نزد پزشک بروید.

اگر کاهش وزن شدیدی دارید، یا هنگام غذاخوردن خیلی زود سیر می شوید و یا در مدفوع خود، خون ببینید، باید هر چه زودتر نزد پزشک بروید.