وبلاگ شیمی - زندگی - سلامت wellcome to my weblog

درمان سردرد، دردهای حاصل از رانندگی و علائم سرماخوردگی با نعنا فلفلی

"نعنا فلفلی" گیاهی است با نام علمی Mentha piperita از خانواده ی نعنا (Labiatae).

اینگونه نعنا که کمتر به‌ عنوان خوراکی مصرف می ‌شود، دارای مقدار زیادی از ترکیب مهمی به نام منتول (Menthol) است. با وجودی که این گونه نعنا دارای خواص متعدد انواع نعناست، ولی به علت دارا بودن مقدار زیادی منتول (Menthol) دارای خاصیت ضد درد، ضد درد موضعی و ضداحتقاق قوی‌ تری نسبت به گونه‌های دیگر نعناست.

باید ذکر نمود که تا کنون حدود 34 گونه نعنا در جهان شناسایی شده که نزدیک به نیمی از این گونه‌ها در ایران رویش دارند. با وجودی که خوردن این گونه نعنا اثرات ضد درد خود را بر بدن اعمال می‌ کند، ولی در سال‌های اخیر اسانس اینگونه نعنا استخراج و در صنعت داروسازی به‌ صورت فرمولاسیون مایعی در می‌ آید تا بتواند مورد استفاده ی مناسب ‌تری‌ قرار گیرد.

محصول این گونه نعنا در ایران به نام"قطره ی منتول" موجود است که در کلیه داروخانه‌ها وجود دارد. قطره منتول یکی از موثرترین ضد دردهای موضعی برای سردرد، درد دست و پا و کمر، و گرفتگی بینی حاصل از سرماخوردگی یا خستگی ناشی از کار و یا درد حاصل از رانندگی و غیره است که می ‌تواند به چند طریق مورد استفاده قرار گیرد. البته این قطره موضعی بوده و به صورت تنفسی یا مالش بر روی اعضای بدن و یا به صورت ماساژ مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

یکی دیگر از موارد مصرف قطره ی منتول در محیط‌ های سربسته برای ضدعفونی کردن فضا و کاهش میکروب‌های سرماخوردگی، رفع خستگی و ایجاد خواب راحت می‌ باشد.

درمان نفخ، دل‌ درد و اسپاسم با نعنا قمی

"نعنا قمی" گونه ‌ای از نعنا می‌ باشد که نام علمی آن Mentha spicata است. این گونه نعنا دارای بو و مزه ی مطبوع بوده و بیشتر از سایر سبزی های خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد.

اینگونه نعنا با وجود خواص متعدد، به خاطر داشتن ترکیب مهم کارون (Carvone)، دارای اثرات ضد نفخ، ضد دل ‌درد و ضد اسپاسم قوی‌ تری نسبت به گونه‌های دیگر نعناست، بنابراین خوردن این گونه نعنا می ‌تواند به خوبی اینگونه مشکلات را حل نماید.

این گیاه از طعم و مزه ی خوبی برخوردار است و می ‌توان آن را به ‌طور مدام مصرف نمود تا از نفخ و دل درد در امان بود. امروزه صنایع داروسازی، عصاره ی اینگونه نعنا را که دارای اثر بسیار قوی می‌ باشد به قطره‌های خوراکی تبدیل نموده اند تا با توجه به مایع بودن‌، به سرعت و در عرض چند دقیقه جذب شده و اثر نماید.

محصولی که در ایران از این نوع نعنا به دست می آید، به نام "قطره کارمینت"(Carmint) است که می‌ توان آن را با توجه به خوراکی بودن نعنا، در تمام سنین (از نوزادان تا افراد مسن) بدون هیچ محدودیتی مصرف نمود.

محصولات حاصله از این گونه نعنا ضمن اثرات سریع از عارضه ی جانبی برخوردار نمی ‌باشند و با داروها و غذاها تداخل نمی‌ نمایند.

نکته ی مهم درباره ی تاثیر محصولات نعنا برای درمان نفخ و دل‌ درد این است که ترکیبات موجود در اسانس (رایحه) این گیاه در عرض چند دقیقه (حدود 10 تا 15 دقیقه) جذب می شوند و مشکلات حاصله را مهار می ‌کنند، و در صورتی که هم زمان با مصرف غذا خورده شوند از ایجاد نفخ و دل‌ درد جلوگیری می‌ کنند، بنابراین دارای خاصیت درمانی بوده و مانع نفخ و دل ‌درد می ‌شوند.

دکتر محمدحسین صالحی سورمقی- متخصص فارماکوگنوزی

استاد دانشکده داروسازی تهران

گل کلم، گیاه بومی شمال شرق مدیترانه در حال حاضر در بیشتر کشورها کشت می‌شود.

گل کلم را می‌توان خام، پخته یا به صورت ترشی مصرف کرد هر چند که ارزش غذایی گل کلم خام بیشتر است.

1- پیشگیری از سرطان

مصرف گل کلم، احتمال ابتلا به انواع سرطان‌ها به خصوص سرطان‌های پروستات، سینه، روده، تخمدان و مثانه را کاهش می‌دهد. محققان کانادایی در بررسی‌های خود دریافتند مصرف نصف پیمانه گل کلم در روز، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را تا 52 درصد کاهش می‌دهد.

مصرف گل کلم همراه با زردچوبه در سلامتی مردان موثر است

سرطان پروستات دومین عامل مرگ از سرطان در مردان آمریکا می‌باشد. هرساله 500000 مرد بر اثر سرطان پروستات می‌میرند که این آمار نسبت به هند که در رژیم غذایی خود از گیاهان خانواده براسیکا و ادویه‌جات استفاده می‌نمایند، بیشتر است. ترکیب گل کلم و زردچوبه بسیار خوشمزه و خوش طعم می‌باشد. بهترین راه برای تهیه این غذا به این صورت است که ابتدا گل کلم را تکه، تکه می‌کنیم و برای تقریباً 5 تا 10 دقیقه آن را نگه می‌داریم. این مرحله سبب تولید فنیل ایزوتیوسیانات (phenethyl isothiocyanate) می‌شود که به کاهش رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. این ماده زمانی که گل کلم تکه شده باشد تولید می‌شود اما با گرم کردن آن تولیدش متوقف می‌گردد. مقداری زرد چوبه به آن اضافه می‌نماییم و روی حرارت ملایم با اضافه نمودن کمی سبزیجات به مدت 5 دقیقه گرم می‌کنیم و سپس همراه با کمی نمک، فلفل و روغن زیتون آن را خوش طعم تر نمایید.

2- کمک به هضم بهتر

گل کلم منبع خوبی از فیبر رژیمی محسوب شده که برای هضم بهتر غذا از اهمیت اساسی برخوردار است. اگر به مقدار کافی فیبر در برنامه غذایی خود داشته باشید مواد غذایی به نرمی از روده‌ها عبور می‌کنند. ترکیبی در گل کلم موسوم به «گلوکورافین» وجود دارد که می‌تواند از شکم و روده‌ها در برابر ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله سرطان و زخم معده پیشگیری کند.

3- منبع آنتی‌اکسیدان‌ها

گل کلم، حاوی مقادیر فراوانی از آنتی‌اکسیدان‌ها بوده که می‌توانند از ابتلا به انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی پیشگیری کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها، همچنین در تخریب رادیکال‌های آزاد که موجب پیری زودرس می‌شوند، دارای اهمیت اساسی هستند.

4- ضد التهاب

وجود اسیدهای چرب امگا 3 و ویتامین K در این سبزی، به پیشگیری از ایجاد التهاب مزمن که منجر به برخی بیماری‌ها مانند آرتروز، سرطان، دردهای مزمن و بیماری‌های خاص روده می‌شود، کمک موثری می‌کند.

5- مفید در بارداری

گل کلم دارای مقادیر فراوانی فولات (B9)، یک ویتامین B که برای یک بارداری سالم توصیه می‌شود، است. کمبود فولات در زنان باردار می‌تواند منجر به بروز برخی بیماری‌ها از جمله ایجاد برخی نقایص هنگام تولد و نیز کم وزنی نوزاد شود.

6- منبع ویتامین‌های گروه B

علاوه بر فولات، گل کلم سرشار از ویتامین‌های دیگر مهم B مانند نیاسین، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک و تیامین نیز هست.

7- کمک به سلامت قلب

گل کلم به روش‌های بسیاری از ابتلا به بیماری‌های قلبی در فرد پیشگیری می‌کند. گل کلم دارای ماده‌ای موسوم به آلیسین است که احتمال بروز بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

8- کمک به کاهش وزن

گل کلم ماده غذایی فوق‌العاده‌ای برای کاهش وزن محسوب می‌شود چرا که کم کالری بوده و به روش‌های مختلف می‌توان از آن استفاده کرد برای نمونه می‌توانید آن را درون انواع سالادها رنده کرده و یا همراه با برنج آن را بپزید و یا آن را پخته و پوره کرده سپس آن را با پوره سیب‌زمینی مخلوط کنید.

9- تقویت حافظه

تازه‌ترین مطالعات نشان می‌دهد مصرف برخی انواع میوه و سبزی‌ها به ویژه گل کلم می‌تواند حافظه را تقویت کند. عصاره پنج نوع میوه و سبزی شامل گل کلم، سیب زمینی، پرتقال، سیب، و تربچه حاوی موادی است که تأثیر آن‌ها مشابه داروهای درمان آلزایمر است. بیشترین میزان این ماده در گل کلم یافت می‌شود.

بیشتر داروهای درمان آلزایمر نقش بازدارندگی آنزیم استیل کولین استراز را دارند که عامل تجزیه پیام‌رسان عصبی استیل کولین است. هرچند پیش از این هم دانشمندان می‌دانستند برخی سبزیجات معمولی خواص ضد استیل کولین استراز دارند، اما هیچ تحقیق مفصلی در این زمینه انجام نشده بود. مطالعه جدید این تأثیر را در تمامی این پنج نوع میوه و سبزی تایید می‌کند. گل کلم بیشترین تأثیر را داشت به همین خاطر تحقیقاتی برای شناسایی عامل اصلی اثرگذار در گل کلم انجام شد. محققان دریافتند این ماده موثر گلوکوسینولات (glucosinolates) است که دسته‌ای از ترکیبات است که در تمام خانواده کلم‌ها یافت می‌شود.

10- دفع سموم توسط کبد

همان طور که می‌دانیم گیاهان Cruciferous حاوی گلوکزینولات و تیوسیانات ( glucosinolates and thiocyanates) می‌باشند. این مواد توانایی کبد را برای دفع مسمومیت بالا می‌برند.

اگر مولکول‌های سمی به سرعت توسط کلیه از بین نروند، می‌توانند همه سلول‌ها را از جمله DNA، تخریب نمایند. این تخریب می‌تواند باعث رشد غیر قابل کنترل سلول‌ها گردد.

11- جلوگیری از ابتلا به آرتروز

دانشمندان در مطالعه‌ای مشاهده نموده‌اند که غذاهایی که حاوی ویتامین C هستند مانند گل کلم از التهابات استخوانی مانند آرتروز جلوگیری می‌نمایند. یافته‌های جدیدی که در سالنامه بیماری‌های رماتیسم منتشر شده است نشان داده که این مطالعات بر روی 20000 فرد انجام گرفته که قبل از شروع این آزمایشات هیچ‌گونه بیماری آرتروزی نداشته‌اند.

آزمایشات نشان دادند افرادی که مصرف غذاهای حاوی ویتامین C در آن‌ها کمتر است 3 برابر ریسک ابتلا به آرتروز در آن‌ها بیشتر از افرادی است که مصرف غذاهای مملو از ویتامین C در آن‌ها زیاد است.

چگونگی انتخاب و نگهداری گل کلم

در انتخاب گل کلم باید به تمیزی، سفیدی و بهم پیوستگی آن (گلچه ها از هم فاصله نداشته باشند و به هم پیوسته باشند) توجه نمود. از خرید گل کلم‌هایی که سیاه شده‌اند و یا لکه‌هایی سیاه داشته باشند و همچنین گل‌کلم‌هایی که گل‌های کوچکی در آن‌ها ظاهر شده است خودداری کنید.

گل کلم را نپخته در پلاستیک قرار دهید و در یخچال نگهداری نمایید.

گل کلم تکه شده را تنها می‌توان برای 1 تا 2 روز در یخچال نگه داشت و همچنین کلم پخته شده را به این دلیل که زود فاسد می‌شود تنها می‌توان برای 2 تا 3 روز در یخچال نگهداری نمود.

خواص گل کلم به طور خلاصه

* آلیسین موجود در گل‌کلم باعث سلامت قلب و کاهش خطر سکته می‌شود.

* سلنیوم و ویتامین C در این گیاه تقویت کننده سیستم ایمنی بدن است.

* از آن جا که سرشار از فولات است، در رشد و تکثیر سلول موثر است.

* فیبر گل کلم سلامت روده بزرگ را بهبود می‌بخشد و مانع از بروز سرطان می‌شود.

* به تازگی محققان دریافتند که گل کلم حاوی ماده ای به نام «ایندول-3 کاربینول» است که مانع از بروز سرطان سینه و سرطان‌های دیگر مربوط به زنان می‌شود.

* مواد موجود در این گیاه توانایی کبد را در خنثی سازی ماده سمی افزایش می‌دهد. خاصیت سم زدایی دارد.

* سولفورافان موجود در گل کلم، ماده شیمیایی سرطان زا را از بین می‌برد و مانع از رشد سلول‌های سرطان می‌شود.

* نتایج تحقیقات نشان می‌دهد، فیتوکمیکال موجود در گل کلم خطر بروز سرطان‌ها را کاهش می‌دهد.

* مصرف یک پیمانه گل کلم پخته شده، نصف ویتامین C مورد نیاز بدن در روز را تأمین می‌کند.

* ویتامین K و اسید چرب امگا 3 در آن التهاب را کاهش می‌دهد.

جمعی از محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران بر این باورند هر چند گیاهان دارویی در درمان برخی بیماری ها می توانند به تنهایی یا به همراه داروهای شیمیایی موثر باشند، اما در بسیاری از بیماری ها نمی توانند جایگزین داروهای متداول گردند.

به گزارش سرویس بهداشت و درمان ایسنا- منطقه علوم پزشکی تهران، مصرف داروهای گیاهی مانند داروهای شیمیایی، باید با تایید و تجویز پزشک و زیر نظر وی انجام پذیرد و این تصور که چون این مواد طبیعی هستند و خوردن هر مقدار از آنها بی ضرر است، اشتباه است.

استفاده ی بیش از حد (در صورتی که دوز کم آن مفید باشد) از این مواد می تواند موجب مسمومیت و حتی در مواردی منجر به مرگ شود، مثلا استفاده بی رویه از گیاهی بنام انگشتانه، ممکن است باعث خستگی، ضعف عمومی، گیجی، توهم، سردرد، بی حالی، سرگیجه، غش، نامنظمی حرکات قلب، تاری دید، دو بینی، بی اشتهایی ، تهوع، استفراغ و... شود.

همچنین یک مشکل به ظاهر ساده ممکن است نشانه ی بیماری خطرناکی باشد؛ مثلاً سرفه می تواند نشانگر سل یا حتی سرطان ریه باشد، که در صورت عدم مراجعه ی به موقع به پزشک موجب وخیم تر شدن بیماری می شود.

بنابراین توصیه می شود در صورت بروز علائم خاص بیمارگونه، با مراجعه به پزشک نسبت به رفع مشکل اقدام کنید و در صورت تمایل به استفاده از داروهای گیاهی، با اجازه پزشک متخصص و زیر نظر وی اقدام به مصرف آن نمایید.

همچنین گاهی داروهای گیاهی تأثیر کمی بر درمان بیماری دارند و مصرف آنها با داروهای شیمیایی می تواند به نتایج بسیار امیدوار کننده منجر شود.