دریا درمانی در گروه طب جایگزین و مکمل جای می گیرد. این شیوه درمانی شامل دوش گرفتن و پاشیدن آب گرم دریا، گذاشتن رسوبهای دریایی و مرهم های جلبکی یا استشمام بخارات دریایی است.
دریا شاهکار طبیعت و جهان ناپیدایی است که بشر هنوز به ژرفای عظمت و ماهیت آن پی نبرده است. مهم تر از همه آن که رابطه بسیار تنگاتنگی با اصول حیات و تشابه با موجودات زنده و سلول های زنده دارد.
دریا درمانی (thalassotherapy) از تالاسا (thalassa) که واژه یونانی است و به معنای دریا می باشد برگرفته شده است و مترادف با کاربرد پزشکی آب دریا است.
دریا درمانی یا تالاسوتراپی تنها به شنا کردن محدود نمی شود، بلکه به چیزهایی که در سطح، زیر و پیرامون دریا نیز وجود دارند مربوط می شود.این شیوه درمانی، اشکال گوناگونی را به خود می گیرد که شامل دوش گرفتن و پاشیدن آب گرم دریا، گذاشتن رسوبهای دریایی و مرهم های جلبکی یا استشمام بخارات دریایی است.
اماکن توریستی و درمانی که دارای خزینه های آب گرم دریا هستند، خدمات پوشاندن بدن با جلبکها و رسوبات دریایی را نیز ارائه می دهند.
آب و هوای دریایی، در ابتدا محرک قوا و سپس نیرو بخش و نیز آرام بخش به ویژه در ارتفاعات مجاور دریا می باشد.
در کنار دریا استفاده از اشعه خورشید (آفتاب درمانی) و هوا درمانی بر روی پوست بدن عملا امکان پذیر می باشد که لازم است هنگام استفاده از آن تدریجا میزانش را اضافه کنند
داخل شدن در آب دریا، در ابتدا باعث انقباض رگ های خونی در سطح بدن و لرزش به سبب سرما گشته و سپس انبساط رگ ها شروع می شود، دستگاه گوارش و تنفس تحریک شده و سرانجام افراد احساس بهتری پیدا می کند.
حمام گل دریایی برای درمان بیماری هایی مانند بیماری رگ های لنفاوی، نرمی استخوان (راشیتیسم)، فلج ، چاقی و ... مفید است.
چنین تصور می رود که ویژگی های آب دریا اثرات سودمندی بر منافذ پوست دارد و عناصر منیزیم، پتاسیم، فسفات کلسیم و سدیم که در آب دریا یافت می گردند، از طریق پوست جذب می شوند.
هر چند اثربخشی این شیوه درمانی از دیدگاه علمی هنوز مورد کنکاش قرار نگرفته است، اما دریا درمانی در گروه طب جایگزین و مکمل جای می گیرد و با توجه به نگرش مثبت به طب جایگزین در هزاره جدید و آموزش اصول این نوع طب در دانشکده های پزشکی مدرن، می توان چنین تصور نمود که با رشد شتابان دریا درمانی نیز روبرو خواهیم بود. هم اکنون در فرانسه سالانه 200 هزار نفر از خدمات دریا درمانی استفاده می کنند.
با توجه به استقبال گسترده از دریا درمانی در اروپا، انجمن چشمه درمانی اروپا (European Spas Association)، کاربرد دریا درمانی را در درمان بیماری‌های مزمن مانند بیماری های تنفسی و پوستی مجاز دانسته و تعریف استاندارد و جامعی را در مورد دریا درمانی ارائه داده است.
بر اساس این تعریف، دریا درمانی برنامه جامع درمانی، پیشگیری و ارتقای سلامت است که می بایست تحت مراقبت های پزشکی و توسط افراد ماهر این رشته به کار رود. همچنین این شیوه میبایست در مکان هایی به کار برده شود که در مجاورت آب و هوای دریایی باشد، هر چند می توان آب دریا را در استخرها شنا نیز استفاده کرد. همچنین بر اساس نظر این انجمن، میتوان از رسوبات یا جلبک های دریایی نیز در موارد گوناگون استفاده کرد.
نور طبیعی خورشید نیز برای درمان (heliotherapy) به کار می رود، هر چند که در شرایط نامساعد آب و هوایی، از اشعه ماورای بنفش به عنوان جایگزین می توان استفاده نمود. همچنین اقدامات دیگری برای سلامت مانند آرامش بخشی، تغییر الگوی تغذیه ای و بدنی نیز همزمان انجام می‌شوند.
در حقیقت بخشی از دریا درمانی، تغییر در الگوی زندگی است که در پی رهایی فرد از استرس های زندگی مدرن بوده و فرد را در اقیانوسی از نور خورشید دریایی و ذرات دریا که در هوا شناورند رها می سازد. این ذرات به بخش‌های عمیق تر دستگاه تنفسی وارد شده و در حبابچه های ریوی اثرات خود را نشان می دهند.
میزان بالای اشعه ماورای بنفش خورشیدی در ساحل دریا، بر روی متابولیسم کلسیم نیز اثر می گذارد. عناصر نایاب دریا همراه با منیزیم، منگنز و کبالت که در دفاع طبیعی و ایمنی بدن مؤثرند نیز از طریق شنا کردن در آب گرم دریا، جذب می شوند.
نکته قابل توجه این است که افراد عصبانی و افرادی که به بیماری های حاد و سل دچار هستند، باید از اقامت در کنار دریا صرف نظر نمایند.
روش های دریا درمانی
1- شن درمانی (Psamma Therapy)
شن دریا را در مخازنی می ریزند و این مخازن طوری می چرخند که متناوبا با آب گرم و داغ دریا آغشته می شوند. این شن داغ و مرطوب برای بعضی از اعضای بدن و گاهی برای تمام بدن به کار برده می شود. بزرگ ترین اثر شن درمانی ایجاد تعرق (Dehydration) است و این ویژگی مخصوصا برای بهبود مفاصلی که به علت ضربه و تصادف متورم گردیده اند بسیار مفید است.
2- درمان به وسیله باد ( Anemo Therapy)
گاهی ضمن دریا درمانی، از نسیم ملایم دریایی نیز استفاده می شود. برای انجام این کار باید افراد بسیار ماهر با عنایت به سرعت، جهت و ارتفاع باد آن را جهت درمان بیماران مورد استفاده قرار دهند. باد می تواند در ازدیاد گردش خون و تبادل املاح در پوست نقش مهمی ایفا کند.
3- درمان بوسیله آفتاب (Helio Therapy)
آفتاب درمانی یکی از ویژگی های مهم از دریا درمانی می باشد. باید به این نکته توجه داشت که آفتاب درمانی بدون سایه، چتر و باد، مضر و حتی گاهی مهلک می باشد.
مزایای دریا درمانی نسبت به آب درمانی
1- آب دریا چگال تر و دارای دانسیته بیشتری می باشد و بدین وسیله شرایط بی وزنی را آسان تر و بهتر فراهم می نماید. لذا اعضایی که انجام حرکت برای آنها در هوا ممکن نیست، این امکان را در آب دریا خواهند داشت.
2- نشستن بیمار در ساحل دریا و استنشاق هوا و مشاهده افق، زیبایی های دریا، شنیدن صدای امواج و لذت بردن از نعمت های خدا بیمار را به وجد می آورد. گردش در ساحل دریا و قدم زدن در آب دریا ماهیچه های بیمار را تقویت و نیرومند می سازد.
3- هنگام شنا کردن در دریا، امواج آب بیمار را به بالا و پایین می برد و او را می چرخاند که مجموعه این حرکات همراه با حرکت مفاصل، باعث ترشح اندورفین شده و مریض را به وجد می آورد و در او احساس شعف و لذت ایجاد می نماید که خود انگیزه ای برای فعالیت است.
* هشدارها
از آنجا که سردی آب دریا و گاهی وزش شدید باد، بیماری را بدتر می کند و درد را افزایش می دهد، دریا درمانی به جز طی دوران بسیار کوتاه و نیز در مناطق حاره امکان پذیر نمی باشد.
آب دریا باید از نظر درجه حرارت برابر درجه حرارت بدن بوده یعنی 37 درجه سانتیگراد باشد و حتی گاهی برای بعضی از بیماران باید 40 تا 42 درجه باشد، لذا کشورهای اروپایی برای این که دریا درمانی را در تمام فصول سال داشته باشند، بوسیله لوله های مخصوص، آب دریا را از عمق دریا که عاری از میکروب و آلودگی است ، در استخرهای ویژه جمع می کنند و سپس آن را گرم نموده و با ساختن اتاق های مخصوص و گرم خانه های ویژه برای خشک نمودن بیمار (به وسیله اشعه ماورای بنفش و ...) و با عنایت به تمام نکات ایمنی و پزشکی، دریا درمانی را انجام می دهند.
