وبلاگ شیمی - زندگی - سلامت wellcome to my weblog

تیروئید، غده ای پروانه ای شکل در جلوی گردن می باشد. این غده مسئول تولید هورمون هایی است که آن هورمون ها کنترل کننده متابولیسم بدن می باشند.

چه وقت تیروئید خوب کار نمی کند

آیا شما خسته هستید؟ افزایش وزن، لرز و یا کاهش مو دارید؟ غالب اوقات عرق می کنید و مضطرب هستید؟

اگر جواب سئوالات بالا، مثبت است، بدانید که غده تیروئید شما خوب کار نمی کند.

تنظیم کننده های زیادی در بدن وجود دارد. یکی از این تنظیم کننده ها غده تیروئید می باشد.

ادامه مطلب

غده تیروئید چیست؟

تیروئید، غده ای پروانه ای شکل در جلوی گردن می باشد. این غده مسئول تولید هورمون هایی است که آن هورمون ها کنترل کننده متابولیسم بدن می باشند. اختلالات تیروئید می تواند موجب کاهش و یا افزایش سرعت سوخت و ساز بدن شود.

هنگامی که سطح هورمون تیروئید بیش از حد کم و یا زیاد باشد، شما یک سری علائم را تجربه می کنید.

کاهش یا افزایش وزن

یکی از تغییرات غیر قابل توضیح، افزایش و یا کاهش وزن است که یکی از علائم اختلالات تیروئید می باشد. افزایش وزن به علت کاهش میزان هورمون های تیروئید می باشد که به نام کم کاری تیروئید خوانده می شود. در مقابل، اگر غده تیروئید مقدار زیادی هورمون تولید کند (پرکاری تیروئید)، شما دچار کاهش وزن بدون علت می شوید.

ورم گردن

ورم و یا باد کردن گردن (گواتر)، نشان دهنده مشکلی در تیروئید می باشد. گواتر ممکن است هم در کم کاری و هم در پرکاری تیروئید رخ دهد.

در برخی مواقع، ورم گردن می تواند به موجب سرطان تیروئید و توده ای که در داخل تیروئید رشد کرده، ایجاد شود. همچنین، می تواند در نتیجه علل نامربوط به تیروئید باشد.

تغییر ضربان قلب

هورمون های تیروئید بر اعضای بدن اثر می گذارند و می توانند بر ضربان قلب نیز اثر داشته باشند.

افراد مبتلا به کم کاری تیروئید، دارای ضربان ضعیف‌تر قلب می باشند. اما مبتلایان به پرکاری تیروئید، ضربان قلب سریع تری دارند. این ضربان قلب سریع نیز می تواند منجر به افزایش فشار خون و احساس تپش قلب گردد.

تغییر روحیه و رفتار

اختلالات تیروئید می توانند بر میزان انرژی و روحیه شما اثر بگذارد.

افراد دچار کم کاری تیروئید بیشتر احساس خستگی، تنبلی و افسردگی دارند.

افراد دچار پرکاری تیروئید می توانند: اضطراب، مشکلات خواب، بیقراری و تحریک پذیری را تجربه کنند.

ریزش مو

در صورت عدم تعادل در هورمون های تیروئید، ریزش مو رخ می دهد. هم کم کاری و هم پرکاری تیروئید می توانند باعث ریزش موی سر گردند.

بیشتر مواقع، در صورت درمان، رشد موها دوباره شروع خواهد گردید.

احساس سرما یا گرما

اختلالات تیروئید می تواند بر تنظیم دمای بدن اثر بگذارد. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید، احساس سرمای بیشتری می کنند. در حالی که، افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، احساس گرما و تعریق زیادی نسبت به معمول دارند.

دیگر نشانه های کم کاری تیروئید

پوست خشک

ناخن های شکننده

بی حسی و یا سوزن سوزن شدن دست ها

یبوست

خونریزی ماهیانه شدید

دیگر نشانه های پرکاری تیروئید

ضعف عضلانی و یا لرزیدن دست ها

مشکلات بینایی

اسهال

خونریزی نامنظم ماهیانه

اختلالات تیروئید یا یائسگی؟

به دلیل اینکه اختلالات تیروئید بر روی خونریزی ماهیانه و روحیه افراد اثر می گذارد، گاهی با علائم ناشی از یائسگی اشتباه می شوند.

اگر مشکوک به مشکل تیروئید هستید، یک آزمایش خون ساده می تواند نشان دهد که آیا مشکل شما مربوط به تیروئید است و یا دوران یائسگی و یا هر دوی آنها.

نحوه بررسی غده تیروئید در گردن

با دقت در آیینه نگاه کنید و ببینید که آیا تیروئید شما بزرگ شده است یا نه.

سر خود را عقب ببرید، یک نوشیدنی بنوشید و همانطور که نوشیدنی را فرو می بردید، گردن خود را در زیر غده سیب (برآمدگی گلو) و بالای ترقوه بررسی کنید و به دنبال برآمدگی باشید.

اگر برآمدگی و یا توده ای را احساس کردید، به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص اختلالات تیروئید توسط پزشک

اگر فکر می کنید دچار اختلالات تیروئید هستید، به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید. مشکل تیروئید با بررسی علائم و انجام آزمایش خون مشخص می شود.

اگر پزشک مشکوک به داشتن اختلالات غده تیروئید باشد، آزمایش هورمونی خون را برای شما می نویسد. این آزمایش شامل: اندازه گیری میزان هورمون محرک تیروئید (TSH) است. TSH تنظیم کننده اعمال غده تیروئید می باشد.

اگر مقدار TSH بالا باشد، به معنی آن است که عملکرد غده تیروئید بسیار کم می باشد و دچار کم کاری تیروئید هستید.

اگر مقدار TSH پایین باشد، به معنی آن است که عملکرد غده تیروئید بسیار زیاد می باشد و دچار پرکاری آن هستید.

پزشک همچنین ممکن است میزان سایر هورمون های تیروئید را در خون بررسی کند.

در برخی موارد برای بررسی اختلالات تیروئید، تصویربرداری و بیوپسی تیروئید انجام می شود.

در مقاله بعدی درباره سایر مشکلات تیروئید و درمان آنها برای شما صحبت خواهیم کرد.

شکل است که در انتهای ناحیه ی جلوی گردن شما(درست زیر بر آمدگی حنجره: Adam"s apple) واقع شده است.

هورمون های مترشحه از غده ی تیروئید تاثیر گسترده ای بر سلامت شما داشته و بر تمام جنبه های متابولیسم بدن تان تاثیر می گذارد. 

به موازات این که غده تیروئید تان بتواند مقادیر متناسب از هورمون های تیروئیدی را آزاد کند عملکرد سیستم بدن تان روال طبیعی و مطلوب می یابد ولی برخی مواقع تیروئید، هورمون های کافی را تولید نمی کند که سبب اختلال در تعادل واکنش های شیمیایی بدن تان می گردد که این حالت تحت عنوان کم کاری تیروئید شناخته می شود.

هورمون های اصلی مترشحه از تیروئید:

غده تیروئید شما دو نوع هورمون اصلی یعنی تیروکسین(T4)  و تری یدو تیرونین(T3 ) را تولید می نماید. این هورمون ها در تنظیم مصرف چربی و کربوهیدرات در بدن اثر دارند و به کنترل درجه حرارت بدن نیز کمک می نمایند. علاوه بر این، همچنین این هورمون ها در کنترل میزان ضربان های قلب دخیل هستند و به تنظیم ساخت و ساز پروتئین در بدن نیز کمک می نمایند.

غده تیروئید همچنین کلسی تونین را که در تنظیم کلسیم خون اثر دارد، ترشح می نماید. میزان آزادسازی تیروکسین و تری یدو تیرونین تحت کنترل غده هیپوفیز و هیپوتالاموس است (ناحیه ای در انتهای مغز که به مشابه یک ترموستات و تنظیم کننده برای کل سیستم بدن می باشد). رسیدن سیگنال های هیپوتالاموس به غده هیپوفیز منجر به ترشح هورمونی تحت عنوان هورمون محرک تیروئید (TSH) می گردد و سپس TSH از غده هیپوفیز آزاد می شود و مقدار  TSHآزاد شده به میزان تیروکسین و تری یدو تیرونین موجود در خون شما بستگی دارد. در نهایت غده تیروئید بر اساس مقادیر TSH دریافتی، تولید هورمون هایش را تنظیم می نماید.

اگر چه پروسه مذکور اغلب به خوبی کار می کند ولی برخی اوقات تیروئید در تولید مقادیر کافی از هورمون ها ناتوان است.

کم کاری تیروئید ممکن است ناشی از عارضه های مختلفی به شرح زیر باشد:

* بیماری اتوایمیون (تیروئید هاشیموتو):

این عارضه رایج ترین علت بیماری کم کاری تیروئید است. اختلالات اتوایمیون وقتی ظهور می کند که سیستم ایمنی شما آنتی بادی هایی را بر علیه بافت های بدن تان ترشح نماید. برخی مواقع این پروسه شامل غده تیروئید نیز می گردد. دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که چرا بدن آنتی بادی هایی را بر علیه خودش ترشح می کند و علت دقیق بیماری های اتوایمیون ناشناخته است. برخی چنین تصور می کنند که ممکن است یک ویروس یا باکتری محرک ایجاد چنین عکس العملی گردد و برخی دیگر معتقدند که ممکن است تاریخچه ژنتیکی در این امر سهیم باشد. به احتمال زیاد بیش از یک عامل در ظهور بیماری های اتوایمیون نقش دارند و چنان چه بیماری کم کاری تیروئید اتوایمیون ایجاد گردد آنتی بادی ها، توانایی تیروئید برای تولید مکفی هورمون ها را مختل می سازند.

* درمان پُر کاری تیروئید:

 افرادی که بیش از حد هورمون های تیروئیدی را تولید می نمایند(هایپرتیروئید) اغلب به منظور کاهش و نرمال نمودن عملکرد تیروئید شان، تحت درمان با یُد رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید قرار می گیرند. برخی مواقع درمان پُرکاری تیروئید می تواند منجر به ایجاد کم کاری تیروئید پایدار گردد.

* پرتو درمانی:

استفاده از پرتو درمانی برای معالجه سرطان های سر و گردن می تواند بر غده تیروئید شما اثر بگذارد و ممکن است منجر به کم کاری تیروئید گردد.

* عمل جراحی تیروئید:

برداشتن تمام و یا قسمت بزرگی از غده تیروئید می تواند تولید هورمون های تیروئیدی را کاهش داده و یا متوقف نماید، در این صورت در طول زندگی تان به مصرف هورمون های تیروئیدی نیاز خواهید داشت. 

* دارو درمانی:

برخی از درمان های دارویی می توانند در توسعه کم کاری تیروئید سهیم باشند. یکی از این داروها، لیتیوم است که برای درمان برخی اختلالات خاص روانی مصرف می شود. اگر دارویی مصرف می کنید در مورد اثر آن بر غده تیروئید تان از پزشک تان سئوال نمایید.

در موارد نادرتری کم کاری تیروئید می تواند از یکی از علل زیر ناشی شود:

* بیماری مادرزادی:

به طور تقریبی یک کودک در هر 3000 کودک متولد شده با نقص در غده تیروئید و یا بدون داشتن غده تیروئید متولد می شود. در اغلب موارد، غده تیروئید به دلایل ناشناخته ای به میزان طبیعی، رشد و نمو نمی یابد ولی برخی کودکان به یک نوع ارثی از این اختلال مبتلا هستند. کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید ارثی اغلب در هنگام تولد طبیعی به نظر می رسند و به همین علت است که امروزه نیازمند غربالگری تیروئید بر نوزادان تازه متولد شده هستیم.

* اختلال غده هیپوفیز:

یک علت نادر مرتبط با کم کاری تیروئید نارسایی غده هیپوفیز برای تولید مقادیر کافی TSH است (که معمولا از یک تومور خوش خیم در غده هیپوفیز ناشی می شود).

* بارداری:

در برخی زنان در طی دوران بارداری و یا پس از بارداری شان (کم کاری تیروئید پس از زایمان)،  کم کاری تیروئید توسعه می یابد و اغلب بدین دلیل است که بدن آن ها، آنتی بادی هایی را بر علیه غده تیروئید شان، ترشح می کنند. بی توجهی به درمان کم کاری تیروئید در دوران بارداری، خطر سقط جنین، زایمان زودرس و پره اکلامپسی را افزایش می دهد. پره اکلامپسی حالتی است که منجر به یک افزایش چشم گیر در فشار خون زنان در طی 3 ماهه آخر بارداری می گردد. این حالت همچنین می تواند تاثیرات جدی ای را بر روند رشد و تکامل جنین داشته باشد.

* کمبود ید:

یُد یکی از عناصر معدنی جزئی است و عمدتا در غذاهای دریایی و گیاهان دریایی و گیاهانی که در خاک ید دار و نمک های غنی شده با یُد یافت می شود. یُد برای تولید هورمون های تیروئیدی ضروری می باشد. در برخی مناطق دنیا از جمله در کشور ما کمبود یُد رایج است. خوشبختانه امروزه یُد اضافه شده به نمک های سر سفره و غنی کردن غذاها و نمک ها با آن، این مشکل را در کشورهای بسیاری برطرف کرده است.

عوامل خطر:

اگر چه کم کاری تیروئید در هر شخصی می تواند ظهور کند ولی اساسا در زنان بالای 50 سال بیشتر ملاحظه می شود و خطر این بیماری با کهولت سن بیشتر می گردد. همچنین اگر هر یک از موارد زیر در مورد شما مصداق داشته باشد در خطر بیشتری برای ابتلا به کم کاری تیروئید قرار دارید:

* ابتلاء یکی از بستگان نزدیک (مانند والدین، پدربزرگ و یا مادربزرگ) به یک بیماری اتوایمیون

* استفاده از پرتو درمانی برای نواحی گردن و نواحی فوقانی قفسه سینه

* انجام عمل جراحی( تیروئیدکتومی)

ادامه دارد...

برای مشاهده ی وب سایت دکتر فرشچی می توانید به آدرس اینترنتی www.novindiet.com مراجعه نمایید.

روزهای گذشته مطالبی تحت عنوان " علل و عوامل خطر کم کاری تیروئید "، " علایم کم کاری تیروئید در بزرگسالان و کودکان " و " ملاحظات درمانی و تغذیه ای در کم کاری تیروئید " برای تان ذکر شد، در این مقاله، ناگفته های این بیماری را با هم می خوانیم... 

تشخیص:

از آن جا که کم کاری تیروئید در زنان مسن تر شیوع بیشتری دارد برخی پزشکان توصیه می کنند که در طی معاینات جسمی سالانه، غربالگری زنان مسن تر به منظور تشخیص اختلالات تیروئیدی نیز انجام گردد.

برخی پزشکان همچنین توصیه می کنند که زنان باردار و یا زنانی که تصور می کنند باردار شده اند به منظور تشخیص کم کاری تیروئید آزمایش دهند. به طور کلی اگر احساس می کنید که خستگی و کسالت تان افزایش یافته و یا پوست خشک، یبوست و صدای خشن دارید و یا در گذشته سابقه مشکلات تیروئیدی یا گواتر را داشته اید، ممکن است پزشک معالج تان برای تشخیص کم کاری تیروئید آزمایش تجویز نماید.

آزمایش خون:

تشخیص کم کاری تیروئید بر پایه نتایج تست های خونی که سطح هورمون های TSH و نیز سطح هورمون تیروئیدی تیروکسین را ارزیابی می نماید انجام می گردد. کاهش سطح تیروکسین و افزایش سطح TSH در خون نشانگر اختلال در عملکرد تیروئید است. در این حالت غده هیپوفیز شما سعی می کند TSH بیشتری را برای تحریک غده تیروئید به منظور تولید هورمون های تیروئیدی آزاد نماید.

امروزه با استفاده از تست حساس TSH  پزشک تان می تواند بسیار سریع تر و اغلب قبل از این که حتی علایم بیماری بروز کند، بیماری کم کاری تیروئید را تشخیص دهند. از آن جا که آزمایش TSH بهترین تست غربالگری است دکتر معالج تان ابتدا وضعیت TSH شما را بررسی خواهد کرد. آزمایش های TSH همچنین نقش مهمی را در کنترل و مدیریت کم کاری تیروئید بازی می کند چرا که به پزشک معالج تان در تخمین دوز مناسب دارو  چه در ابتدای درمان و چه در ادامه درمان کمک می نماید. به علاوه، تست های TSH به تشخیص شرایطی از بیماری به نام کم کاری تیروئید تحت بالینی کمک می نماید؛ کم کاری تیروئید تحت بالینی شکل خفیف تری از کم کاری تیروئید است که اغلب منجر به ظهور علایم و نشانه های آشکار بیماری نمی گردد، در این حالت سطح هورمون های T-3 و T-4 خون شما در محدوده طبیعی ولی میزان TSHخون شما در محدوده بالاتر از سطوح طبیعی است.

عوارض:

بیماری کم کاری تیروئیدی درمان نشده، ممکن است منجر به ظهور عوارض و مشکلاتی در سلامت گردد از جمله:

گواتر:

تحریک مداوم غده تیروئید برای آزاد سازی هورمون های بیشتر ممکن است منجر به بزرگ تر گشتن غده تیروئید شما، حالتی که تحت عنوان گواتر شناخته می شود، گردد. تیروئید هاشیموتو یکی از رایج ترین علل گواتر می باشد. یک گواتر بزرگ می تواند بر ظاهر شما اثر گذاشته و نیز در بلع و تنفس شما اختلال ایجاد کند.

مشکلات قلبی:

کم کاری تیروئید همچنین ممکن است با افزایش خطر بیماری قلبی همراه باشد چرا که در افراد دارای اختلال تیروئید ممکن است LDL افزایش یابد.

حتی کم کاری تیروئید تحت بالینی که نوع خفیف تر و خوش خیم تری از کم کاری تیروئید حقیقی می باشد می تواند منجر به افزایش سطوح کلی کلسترول و اختلال در پمپاژ طبیعی قلب تان گردد.

کم کاری تیروئید همچنین می تواند منجر به بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی گردد.

پی آمد های کم کاری تیروئید بر سلامت روان:

ظهور افسردگی ممکن است زودتر در بیماری کم کاری تیروئید ایجاد گردد و ممکن است با گذشت زمان افسردگی شدید تر گردد.

کم کاری تیروئید می تواند منجر به کند شدن عملکرد ذهنی گردد.

میکزدم(Myxedema):

میکزدم حالت نادرتر و شدیدتر از بیماری کم کاری تیروئید است که تهدیدی برای زندگی محسوب می گردد و می تواند در نتیجه بیماری کم کاری تیروئید تشخیص داده نشده و درمان نشده در دراز مدت باشد. علایم آن عبارت هستند از: عدم تحمل شدید سرما، خواب آلودگی که به دنبال آن رخوت شدید و بی هوشی ایجاد گردد. یک اغماء میکزدم ممکن است تحت اثر مصرف داروی مسکن، عفونت و دیگر عوامل استرس زا در بدن تان تحریک گرد. اگر نشانه ها و علایم میکزدم را دارید نیازمند معالجه بالینی سریع و فوری هستید.

ناباروری:

کاهش سطح هورمون های تیروئیدی ممکن است موجب ایجاد تداخل در تخمک گذاری و باروری گردد. به علاوه برخی از نمونه های کم کاری تیروئید نظیر اختلال اتوایمیون نیز باروری را مختل می نمایند. درمان کم کاری تیروئید با درمان جایگزینی هورمونی ممکن نیست که کاملا مشکل باروری را حل نماید و شاید نیاز به انجام مداخلات دیگری باشد.

نقایص مادرزادی:

کودکانی که از زنان با بیماری تیروئید درمان نشده متولد می شوند نسبت به فرزندانی که از مادران سالم متولد می شوند ممکن است ریسک بالاتری را برای ابتلاء به نقایص مادرزادی داشته باشند. این کودکان بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات ذهنی و تکاملی هستند. همچنین کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید درمان نشده از بدو تولد، در خطر ابتلا به مشکلات جسمانی و ذهنی هستند ولی اگر بیماری در طی چند ماه نخست زندگی تشخیص داده شود شانس پیشرفت و تکامل طبیعی کودک بسیار بهتر می گردد.

درمان دارویی

درمان استاندارد برای کم کاری تیروئید شامل استفاده ی روزانه از هورمون های تیروئیدی لووتیروکسین می باشد. این داروهای خوراکی سطوح مکفی هورمونی را بازسازی می نماید و بدن شما را به وضعیت طبیعی بر می گرداند. 1 تا 2 هفته پس از شروع درمان، متوجه خواهید شد که احساس خستگی کمتری می کنید و همچنین داروها به تدریج سطوح کلسترول افزایش یافته به علت بیماری را کاهش می دهد و ممکن است هر نوع روند افزایش وزن را معکوس نماید. درمان با داروی لووتیروکسین معمولا مادام العمر می باشد ولی از آن جا که دوز داروی مورد نیازتان ممکن است تغییر کند پزشک معالج تان سطح هورمون TSH  شما را هر سال بررسی خواهد کرد.

برای تخمین دوز صحیح از داروی لووتیروکسین در ابتدای درمان پزشک معالج تان معمولا سطح هورمون TSH شما را پس از 2 تا 3 ماه بررسی می کند. مقادیر افزایش یافته از هورمون می تواند موجب عوارض جانبی ناخواسته مانند اشتهای افزایش یافته، بی خوابی، تپش قلب، لرز و... گردد.

اگر بیماری قلبی عروقی و یا کم کاری تیروئید شدیدی داشته باشید پزشک تان ممکن است درمان را با یک دوز کمتر از دارو شروع کرده و سپس به تدریج دوز دارو را افزایش دهید.

پیشرفت درمان هورمونی به قلب تان اجازه می دهد که خودش را با افزایش متابولیسم هماهنگ نماید. وقتی که لووتیروکسین در دوز مناسب مصرف شود حقیقتا عارضه جانبی ندارد و نسبتا ارزان قیمت است. اگر نوع یا مارک داروی تان را تغییر دادید حتما با پزشک معالج تان درباره دوز صحیح دارو مشورت نمایید و مطابق نظر و مشاوره با پزشک معالج، دارو را مصرف نمایید. همچنین از مصرف هیچ دوز از دارو غفلت نکنید و یا مصرف دارو را به این دلیل که احساس می کنید بهتر شده اید قطع نکنید اگر چنین کاری را انجام دهید علایم بیماری کم کاری تیروئید به تدریج باز خواهد گشت.

نکاتی برای جذب مناسب لووتیروکسین:

ممکن است برخی داروها و مکمل ها و حتی برخی غذاهای خاص توانایی شما در جذب لووتیروکسین را متاثر سازند. اگر مقادیر زیادی از محصولات سویا و یا یک رژیم پُر فیبر را مصرف می نمایید پزشک معالج تان را در جریان قرار دهید و یا اگر از داروهای دیگری به شرح زیر استفاده می نمایید به پزشک معالج تان اطلاع دهید:

* مکمل های آهن

* کلستیرامین

* آلومینیوم هیدروکساید که در برخی از آنتی اسید ها وجود دارد.

* مکمل های کلسیم

اگر مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی هستید در مورد درمان خود با پزشک معالج تان بحث و مشاوره نمایید. برای یک افزایش نسبتا ملایم در سطح TSH احتمالا شما از مصرف داروهای هورمونی تیروئید سود نخواهید برد و درمان می تواند حتی مُضر هم باشد.

اما از طرف دیگر برای افزایش دادن سطح TSH، هورمون های تیروئید ممکن است سطح کلسترول خون تان و نیز توانایی پمپاژ قلب و یا سطح انرژی بدن تان را بهبود بخشند. بر همین اساس از مصرف خودسرانه دارو خودداری نمایید.