اسطوخودوس؛ گیاهی آرام بخش

اسطوخودوس گیاه اعجاب انگیزی است که در سلامتی بدن معجزه می کند! این گیاه جای سوختگی و نیش حشرات را تسکین می دهد، خواب راحتی به ارمغان می آورد، به هضم غذا کمک می کند و یک داروی ضدعفونی کننده ی فوق العاده به حساب می آید. در مطلب پیش رو شما را با خواص این گیاه شگفت انگیز و نیز روش استفاده آن، آشنا می کنیم:

اسطوخودوس، التیام بخش سوختگی

وقتی قسمتی از بدن دچار سوختگی می شود، به اسطوخودوس فکر کنید. دکتر کریستین سی یور ترانکا، دکتر داروساز می گوید: " روغن گیاه اسطوخودوس عملکرد قابل ملاحظه ای در روند احیای پوستی دارد".

روش استفاده: به مدت 15 دقیقه، روی ناحیه ای که دچار سوختگی شده آب سرد بریزید. توجه داشته باشید آب خیلی خنک نباشد. سپس با یک دستمال تمیز، پوست را به آرامی خشک کرده 2 الی 5 قطره روغن گیاه اسطوخودوس را روی پوست سوخته بمالید.

روزانه سه مرتبه، تا درمان کامل بافت های آسیب دیده این کار را تکرار کنید.

اسطوخودوس و خواب راحت

اسطوخودوس گیاه شگفت انگیزی است که در درمان اختلالات جزئی خواب، موثر عمل می کند. این گیاه به خاطر این که سردرد، اضطراب و ناراحتی های عصبی را برطرف می سازد، خواب راحتی را به شما هدیه می دهد. آزمایش های بالینی که در سال 2005 در بریتانیا انجام شد نشان داد اسطوخودوس در درمان بی خوابی موثر است.

روش استفاده: 5/1 گرم برگ و گل خشک اسطوخودوس را در 15 سی سی آب جوش دم کرده و از صافی رد کنید و هنگام خواب 1 فنجان بنوشید. در صورتی که اختلالات خواب مربوط به مشکلات عصبی گوارش باشد، صبح، ظهر و شب 1 فنجان از این دم کرده شفابخش را میل نمایید. به مدت یک الی دو ماه این درمان را در پیش بگیرید و اگر لازم بود تا حل مشکل بی خوابی دوره جدیدی را شروع کنید.

اسطوخودوس، تسکین دهنده سوزش نیش حشرات

آیا تاکنون پشه، زنبور، عنکبوت، عروس دریایی یا حشرات دیگری شما را نیش زده است؟ دانیال فستی، نویسنده " کتاب مقدس عصاره های گیاهی من" می گوید: " در صورتی که حشره ای شما را نیش زد، اگر یک شیشه روغن گیاه اسطوخودوس به همراه دارید، نگران چیزی نباشید؛ چون اسطوخودوس التیام بخش و پادزهری فوق العاده است." این گیاه همچنین ضد عفونی کننده نیز هست.

روش استفاده: اگر لازم است نیش حشره را در بیاورید و بلافاصله 1 الی 2 قطره روغن گیاه اسطوخودوس را روی جای نیش بمالید و نیم ساعت بعد به تعداد 3 تا 4 بار این کار را تکرار کنید. پس از آن روزانه 3 مرتبه گیاه اسطوخودوس را روی جای نیش بمالید و تا درمان کامل مرتبا از این روغن استفاده کنید. لازم به ذکر است روغن اسطوخودوس برای درمان مارگزیدگی هیچ تاثیری ندارد و باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه شود.

اسطوخودوس، هضم کننده غذا

آیا شما نیز از نفخ یا یبوست رنج می برید؟ در این صورت بهتر است به اسطوخودوس اعتماد کنید. دکتر کریستین سی یور ترانکا می گوید: "اسطوخودوس خاصیت ضداسترس دارد و به همین دلیل به هضم غذا کمک می کند."

روش استفاده: 1 الی 2 قاشق چایخوری گل خشک اسطوخودوس را در 15 سی سی آب جوش بریزید و بگذارید به مدت 10 دقیقه دم بکشد؛ سپس از صافی رد کنید و روزانه 2 یا 3 فنجان و 1 فنجان نیز موقع خوابیدن از این دم کرده بنوشید. علاوه بر این، می توانید روغن گیاه اسطوخودوس را به صورت موضعی استفاده کنید به این ترتیب که 2 الی 4 قطره از این روغن را در یک قاشق سوپخوری روغن گیاهی رقیق کرده و روی شکم خود بمالید و در جهت عقربه های ساعت ماساژ دهید تا کاملا جذب پوست شود.

اسطوخودوس، ضد میگرن

گیاه اسطوخودوس به خاطر خواصش در رفع سردرد و همچنین میگرن شهرت بسیاری دارد؛ زیرا استرس را از بین می برد و این امر تاثیر آن را در مبارزه با سردرد بیشتر می کند.

روش استفاده: 2 قطره روغن گیاه اسطوخودوس را روی شقیقه ها، پیشانی یا پشت گردن خود بمالید و ماساژ دهید. اگر لازم باشد، این کار را یک بار دیگر تکرار کنید.

اسطوخودوس، یک ضد عفونی کننده گیاهی

برای ضدعفونی کردن زخم هیچ گیاهی بهتر از اسطوخودوس نیست. اسطوخودوس، یک ضدعفونی کننده و ضدباکتری قوی محسوب می شود.

روش استفاده: زخم را به دقت با آب و صابون شستشو دهید و 2 الی 4 قطره از روغن اسطوخودوس را روی آن بمالید و در طول روز چندین بار این کار را تکرار کنید.

اسطوخودوس و استرس

برای مقابله با استرس نیز هیچ گیاهی به اندازه اسطوخودوس موثر نیست. دانیال فستی در کتابش می نویسد: "اسطوخودوس اعصاب را آرام و عضلات را شل می کند. این گیاه آرام بخش، دستگاه عصبی و تحریک پذیری آن را کنترل می نماید". بر اساس مطالعات متعددی که روی اسطوخودوس انجام گرفته، روغن این گیاه، استرس بعد از عمل را در بیمارانی که عمل جراحی قلب انجام داده اند، کاهش می دهد و اضطراب زنانی را که تحت همودیالیز قرار می گیرند، کم می کند.

روش استفاده: 15 سی سی آب جوش را روی یک قاشق چای خوری گل اسطوخودوس بریزید؛ در ظرف را بگذارید و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد؛ سپس محلول را از صافی رد کنید و روزانه 2 تا 3 فنجان از این دم کرده بنوشید توجه: دکتر کریستین سی یور ترانکا خاطر نشان می کند: "از مصرف بیش از اندازه این دم کرده(بیش از مقدار ذکر شده) خودداری کنید. در صورت زیاده روی احتمال این وجود دارد که اسطوخودوس تاثیر معکوس داشته باشد و به جای آرام بخشی باعث تحریک اعصاب شود."

اسطوخودوس، بهبود دهنده زخم

اگر دچار جراحتی شده اید یا جای زخم و جوشی دارید که خوب نمی شود، وقت را از دست ندهید و از اسطوخودوس کمک بگیرید. این گیاه اعجاب انگیز سرعت بهبودی زخم را به طور چشم گیری افزایش می دهد و پوست را احیا می کند.

روش استفاده: زخم را با آب و صابون تمیز کنید و روزانه 2 الی 4 قطره از روغن گیاه اسطوخودوس را به مدت 10 روز روی زخم بمالید.

اسطوخودوس و دل درد

تحمل استرس در مواقعی مثل اسباب کشی، دغدغه ها یا درگیری های خانوادگی و ... اغلب باعث ایجاد اختلالاتی در عملکرد روده ها می شود و اسطوخودوس می تواند درمان موثری برای این قبیل ناراحتی ها باشد. دکتر کریستین سی یور ترانکا می گوید: " اسطوخودوس به عنوان یک مُسکن و ضد اسپاسم روی اختلالاتی که منشا عصبی دارند اثر گذاشته و باعث کنترل و تسکین آن ها می شود. "

روش استفاده: 1 تا 2 قاشق چایخوری گل خشک را با 15 سی سی آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید و روزانه 2 تا 3 فنجان و 1 فنجان نیز موقع خواب از این دم کرده میل نمایید. همچنین می توانید 2 الی 4 قطره از روغن گیاه اسطوخودوس را با 1 قاشق سوپ خوری روغن گیاهی رقیق کرده و مستقیماً روی شکم خود بمالید. نواحی دردناک(روی دستگاه گوارش) را در جهت عقربه های ساعت ماساژ دهید تا روغن جذب پوست شود.

اسطوخودوس، باز کننده مجاری تنفسی

اسطوخودس، برای مبارزه با التهاب نایژه یا همان برونشیت، سلاح خوبی است. دانیال فستی در کتاب خود می نویسد: "گیاه اسطوخودوس ضد عفونی کننده ریوی موثری است که ترشحات برونشیتی را کاسته و به خلط انداختن آن را آسان تر می سازد".

روش استفاده: 15 سی سی آب جوش را روی یک قاشق چای خوری گل اسطوخودوس بریزید، در ظرف را بگذارید و اجازه دهید 10 دقیقه دم بکشد. روزانه 2 الی 3 بار یک فنجان از این دم کرده میل کنید (بعد از غذا) البته توجه داشته باشید که در صورت بیماری برونشیت، مصرف دم کرده اسطوخودوس باید به عنوان درمان مکمل در کنار درمان مخصوص این بیماری در نظر گرفته شود.

آیا اسطوخودوس ضد فشار خون است؟

روغن گیاه اسطوخودوس قلب را آرام می کند و می تواند در کاهش فشار خون بالا موثر باشد. به همین دلیل توصیه می شود برای مقابله با فشار خون بالا از اسطوخودوس به عنوان درمان مکمل استفاده کنید.

روش استفاده: می توانید از دم کرده اسطوخودوس استفاده کنید یا 2 قطره از روغن اسطوخودوس را با 20 قطره روغن گیاهی رقیق کرده و روی ستون فقرات، انحنای کف پا و یا کف دست ها بمالید. این کار را دو بار در روز انجام دهید.

اسطوخودوس، ضد بید

برای خلاص شدن از شر بیدها کافی است اندکی روغن گیاه اسطوخودوس به کار برید. در قدیم از اسطوخودوس برای از بین بردن بید استفاده می کردند. دانیال فستی می گوید: " اسطوخودوس به اندازه ی گلوله های نفتالین و دیگر حشره کش های سمی برای از بین بردن بیدها موثر است".

روش استفاده: 4 قطره روغن گیاه اسطوخودوس را روی یک مکعب چوبی یا سنگ اسفنجی بریزید و آن را در گوشه ای از گنجه یا کمد لباس ها قرار دهید. مرتباً این کار را تکرار کنید؛ به خصوص در ماه شهریور که زمان از تخم درآمدن بیدها است. همچنین می توانید گل های اسطوخودوس را خشک کرده داخل کیسه های کوچکی بریزید و بدوزید. کیسه های کوچک اسطوخودوس را در کمد لباس های تان قرار دهید به این ترتیب لباس های شما بوی مطبوعی خواهند گرفت و از آسیب بیدها در امان خواهد ماند.

اسطوخودوس مورچه ها را فراری می دهد

دانیل فستی که استفاده از اسطوخودوس را برای از بین بردن مورچه ها توصیه می کند، در کتاب خود می نویسد: " مورچه ها از عصاره و روغن های گیاهی بیزارند و زمانی که با روغن گیاه اسطوخودوس از آن ها پذیرایی کنید، پا به فرار می گذارند".

روش استفاده: برای استفاده ی بهینه از اسطوخودوس، 5 قطره روغن گیاه اسطوخودوس، 10 قطره روغن(عصاره) نعنای تند و یک چهارم لیتر الکل 40 درجه را در یک آب پاش بریزید و روزانه چندین بار به محل تجمع مورچه ها بپاشید. چند روز این کار ادامه دهید خواهید دید که مورچه ها به جای دیگری نقل مکان می کنند.

زنجبیل؛ دارویی برای تهوع

زنجبیل یا زنجفیل گیاهی است با نام علمی ZINGIBER OFFICINALE که به نام عمومی GINGER در دنیا مشهور است. از نام های دیگر آن می توان به جربیل و زنزبیل نیز اشاره نمود. البته گونه های دیگری از این گیاه نیز وجود دارد که در ادامه توضیح داده می شود. زنجبیل، گیاهی است چند ساله که دارای ریزوم های غده ای است. ساقه های گیاه به طور عمودی از ریزوم ها خارج شده و در انتها به گل های زرد و زیبا منتهی می شوند. برگ های این گیاه پهن بوده و با غلافی به ساقه های متصل شده اند. قسمت مورد استفاده زنجبیل، بیخ آن است که پس از پژمرده شدن گیاه، آن را از زمین در می آورند و در تشتی چوبی ریخته، به هم اصطکاک می دهند تا پوست روی آن گرفته شود و بعد مغز چوبی آن را خشک می کنند. این گیاه بومی هندوستان است، ولی در نقاط دیگری از جهان از جمله چین نیز وجود دارد. کشت این گیاه در نقاطی مانند جنوب آسیا، آفریقای شمالی، جامائیکا، مکزیک و ژاپن معمول است.

تاریخچه

کاربرد دارویی زنجبیل به هندوچین باز می گردد. نشانه های کاربرد آن در کتب دارویی چین پیدا شده است. در قرن سیزدهم با مشخص شدن خواص آن، مصرفش در آشپزی سراسر اروپا رایج شد. زنجبیل در عطاری های قرون وسطی جایگاه خاصی داشت و از آن برای درمان تهوع و نفخ استفاده می شد.

اثرات درمانی

زنجبیل جزء گیاهان دارویی مهم بوده و دارای خواص متعددی از جمله ضد تهوع، مقوی قلب، ضد لخته شدن خون ، ضد باکتری، آنتی اکسیدان ، ضد سرفه، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرارآور، کاهش اسپاسم، محرک سیستم ایمنی، ضد نفخ، افزایش ترشحات روده ای معدی، پایین آورنده ی کلسترول خون، محرک گردش خون مغزی و محرک هضم غذا می باشد.

از زنجبیل استفاده های متنوعی می شود. از کاربردهای جدید آن می توان پیشگیری از: تهوع و استفراغ، کم اشتهایی ، بی اشتهایی روانی ، اسپاسم روده، برونشیت، مشکلات روماتیسم را نام برد. در صنعت غذایی هم به عنوان چاشنی استفاده می شود.

در مطالعات آزمایشگاهی مشخص شده است که زنجبیل دارای خاصیت ضد سرطانی می باشد. جینجرول، مهم ترین جزء تشکیل دهنده ی زنجبیل که مسئول ایجاد طعم و مزه در این گیاه می باشد، از رشد سلول های سرطانی مخصوصا سرطان روده بزرگ در انسان جلوگیری می کند.

زنجبیل با افزایش ترشح بزاق دهان و آنزیم های مجرای گوارشی، به هضم و جذب مواد غذایی کمک می کند.

زنجبیل با بیرون راندن مخاط خلطی از ریه ها، به درمان آسم، برونشیت و دیگر مشکلات تنفسی کمک می کند.

زنجبیل نیروبخش، مقوی معده، بادشکن و ضد رقت خون می باشد. درمان کننده یرقان است. اگر پودر آن را روی پوست بدن مالش دهند، آن را تحریک و قرمز می کند. تقویت کننده حافظه، بازکننده کبد و قاطع بلغم است و رطوبات غلیظی که در روی جدار روده و معده چسبیده باشد، از بین می برد. زنجبیل را جهت فلج و ضعف اعصاب تجویز کرده اند. زنجبیل برای درمان اسهال ناشی از مسمومیت غذایی نیز مفید است. تشنگی را برطرف می کند. مخلوط زنجبیل با نبات و کندر را جهت جلوگیری از نفخ میوه های نارس تجویز کرده اند. ضماد زنجبیل جهت گری(داءالثعلب) و فرو بردن ورم سودمند می باشد. اگر زنجبیل را کوبیده و روی آبگوشت بپاشند، درد مفاصل را تسکین می دهد. علاوه بر این مالیدن زنجبیل خشک و آب تازه ی آن برای معالجه رماتیسم نافع است. برای غدد فوق کلیه مفید بوده و ترشح هورمون کورتیزول را از این غدد زیاد می کند و بیشتر خواص زنجبیل به همین دلیل می باشد.

در چین از ریشه و ساقه ی زنجبیل به عنوان آفت کش برای دفع شته و هاگ های قارچ ها استفاده می شود.

با توجه به میزان متغیر اسانس زنجبیل که ارزش دارویی آن مزبوط به آن است، انواعی از زنجبیل که بالاتر از 5/1 درصد اسانس داشته باشند ارزش دارویی دارند. بنابراین در صورتی که زنجبیل کهنه باشد و یا به صورت پودر برای مدت طولانی مصرف نشود، کم کم اسانس(رایحه ی) آن کم شده و ارزش دارویی آن کاهش می یابد.

از انواع زنجبیل، انواع هندی، آفریقایی و جامائیکایی دارای ارزش بالا بوده، و نوع ژاپنی از ارزش کمی برخوردار است، طوری که نوع ژاپنی برای استفاده ی دارویی توصیه نمی شود.

مهم ترین ترکیبات شیمیایی

مهم ترین ترکیبات زنجبیل شامل مواد بودار سوزاننده ای است که بیشتر اثرات اصلی آن مربوط به همین مواد است.

ترکیبات اصلی آن شامل: انواع قندها (50 تا 70 درصد)، چربی ها ( 3 تا 18 درصد)اولئورزین(4 تا 5/7درصد) و ترکیبات سوزاننده (1 تا 3 درصد) است.

یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه(6 گرم) حاوی 5 کالری، یک گرم کربوهیدرات و مقدار بسیار جزئی چربی، پروتئین و فیبر می باشد.

فرآورده های زنجبیل

فرآورده های مختلفی از زنجبیل در سراسر جهان موجود است که شامل پودر، محلول الکلی، اسانس و عصاره ی تازه ی زنجبیل است. میزان مصرف آن تا سه گرم در روز بلامانع است. البته این میزان ممکن است به صورت 2 تا 3 نوبت مصرف شود(مثلاً سه نوبت یک گرمی) و یا به عنوان ضد تهوع می توان یک جا از 2 گرم آن استفاده کرد.

یک سس حیرت انگیز:

زنجبیل را با روغن زیتون ، فلفل قرمز خشک شده، دارچین، میخک، برگ بو و پیاز مخلوط نماییید تا سُسی لذیذ حاصل شود.

موارد منع مصرف

- در کودکان زیر دو سال نباید استفاده شود.

- مصرف زیاد زنجبیل موجب سوزش سردل می شود.

- افرادی که سنگ کلیه دارند، باید قبل از مصرف زنجبیل حتما با پزشک خود مشورت نمایند.

- اگر داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و آسپیرین مصرف می کنید، زنجبیل نخورید.

- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است با داروهای قلبی و دیابت تداخل نماید.

- مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی باید در حد متعادل باشد.

- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی گردد.

زنجبیل شامی

این گیاه با این که از خانواده زنجبیل نیست و در ایران، در اطراف تهران و اراک و سواحل دریای مازندران به طور خودرو به عمل می آید، با این حال در ایران آن را زنجبیل شامی می نامند و اعراب به آن "راسن" می گویند. قسمت مورد استفاده آن ریشه است که همراه با یک ساقه زیرزمینی کوتاه و گوشتدار بوده و بوی آن شبیه بنفشه است واز این نظر شبیه ریشه زنبق است. ریشه آن مقوی، ادرار آور، ضدمیکرب و ضد عفونی کننده قوی است و به همین جهت مسکن گلودرد، برونشیت، گریپ، سیاه سرفه و ناراحتی های ریوی است.

این گیاه از رشد میکروب سل جلوگیری می کند و اشتهای بیماران مبتلا به سل را زیاد می نماید. مقوی معده، روده و کبد است و ریشه آن استفراغ را تسکین می دهد. روی رحم و مجاری تناسلی و ادراری اثرات مفیدی دارد، مخصوصا ترشحات زنانه را برطرف می کند. در موارد قطع عادت ماهانه و یائسگی زودرس آن را تجویز کرده اند. این گیاه عادت ماهیانه دختران را منظم می کند. چون ادرار آور است، در بیماری های کلیه، آب آوردن بافت ها، چاقی ران و باسن و بیماری یرقان تجویز می شود.

ضماد ریشه آن برای درمان عوارض پوستی مانند سودا، ورم پوستی و دانه های جلدی مفید است و برای معالجه نقرس هم توصیه شده است. ریشه آن ضد کرم است. برای معالجه مالیخولیا، وحشت، ترس و اندوه از جوشانده این گیاه استفاده می کنند. کسانی که در رختخواب ادرار می کنند ، بهتر است از جوشانده ریشه این گیاه بنوشند تا دستگاه ادراری آنها تقویت شود. برای بازشدن عادت ماهیانه زنان نیز جوشانده آن مفید است.

مربای زنجبیل شامی با عسل جهت سرفه، تنگی نفس و پاک کردن سینه سودمند است.

ضماد بیخ این گیاه جهت تَرَک کشاله ران و تحلیل ورم ها سودمند است.

زنجبیل سگ

این گیاه هم با این که از خانواده زنجبیل نیست، اما به دلیل اینکه بو و طعم آن شبیه به زنجبیل است، آن را "زنجبیل سگ" و به عربی "زنجبیل الکلب" نامند، چون به محض این که سگ این گیاه را بخورد مسموم می شود. برگ های آن مانند فلفل تند است. قسمت مورد استفاده این گیاه برگ، ساقه و ریشه آن است. در نواحی شمال ایران، بندر گز و نواحی جنوبی می روید. مهم ترین فایده آن، این است که خون را بند می آورد و دانشمندان با مصرف 30 تا 40 قطره از عصاره آن (سه مرتبه در روز) خونریزی های معده، بواسیر و خون رحم را بند آورده اند و به علاوه اثر فوری در جلوگیری از خونریزی های فیبرم رحم و عوارض یائسگی دارد. ادرار آور بوده و برای درمان آب آوردن نسوج، یرقان، رماتیسم و نقرس از آن استفاده می کنند.

ضماد برگ های تازه ی آن برای معالجه دردهای عصبی رماتیسم  و درد کمر مفید است. برای معالجه برفک دهان ، آنژین و زخم بینی تجویز می شود، برای تسکین درد دندان ، پنبه را به شیره این گیاه آغشته کرده و آن را در حفره دندان پوسیدگی بگذارید تا درد آن ساکت شود.

دم کرده 5 تا 15 گرم این گیاه در یک لیتر آب را می توان برای بند آوردن خونریزی های داخلی به کار برد.

ضماد برگ های تازه این گیاه برای پاک کردن کک مک ، خال ها و لکه های سیاه پوست اثری قوی دارد. ضماد برگ آن از بین برنده ورم های بدن است. این گیاه دارای ویتامین k  است.

ازن (به انگلیسی: Ozone)؛ یکی از آلوتروپهای اکسیژن است به فرمول O₃ که گازی با اکسیدکنندگی بسیار بالاست. ازن معمولاً ناپایدار بوده و در بسیاری از واکنش‌ها مانند کلر عمل می‌کند و با مکانیزم ترکیب شدن با پروتئین و بی‌اثر کردن آنزیم کاهنده که برای تنفس یاخته مهم است، به عنوان میکروب کش عمل می‌کند.ازن یکی از مهم‌ترین گازهای زمین است. طبق تحقیقات پژوهشگران تا 20 سال آینده قسمتی از لایه ازن که سوراخ شده‌است، درست می‌گردد.

تعریف کلی 

ازون واژه‌ای یونانی است به معنی «بو» و به ویژه «بو تند» اطلاق می‌شود. اوزن مولکولی با سه اتم اکسیژن است مولکول اکسیژن دارای دو اتم اکسیژن است اما تفاوت در یک اتم اکسیژن در این دو مولکول تفاوتهای اساسی را در این دو مولکول بوجود آورده‌است.

چرخه ازون 

در استراتوسفر (Stratospher) مولکول‌های تازه اوزن پیوسته با واکنش‌های شیمیایی و دریافت انرژی لازم از پرتوهای خورشید، به مولکول و اتم اکسیژن تجزیه می‌شوند. این اتم‌های اکسیژن که بسیار فعالند، طی مدت زمان کوتاهی کمتر از کسر ثانیه، از هم جدا و به مولکولهای اکسیژن متصل می‌شوند و تشکیل مولکولهای سه اتمی اکسیژن، یعنی ازون، می‌دهند. غیر از این چرخه طبیعی، طی واکنش‌هایی با ازت و هیدروژن و کلر تولید شده در سطح و رها شده به اتمسفر، از بین می‌رود.

ساختمان و فرمول گسترده ازون 

فرمول ازون به صورت رزونانسی نمایش داده می‌شود.

اهمیت ازون در زندگی بشر 

اگر فضانوردی، در ارتفاع زیاد، به این سیاره خانه ما نگاه کند، نوار نازک آبی رنگی که دور زمین را فراگرفته، نظرش را جلب خواهد کرد. این پوشش شفاف، حیات را در جو زمین تأمین می‌نماید. حیات، بصورتی که ما می‌شناسیم، تنها با پوشش حفاظتی ازون میسر می‌شود. بدون وجود اوزن ادامه? زندگی امکان ناپذیر است. پرتوهای خورشیدی، یکنواخت نیست. این پرتوها، شامل پرتوی به نام پرتو فرابنفش است.

چنانچه تمامی این پرتوها به سطح زمین می‌رسید، وجود زندگی در روی زمین امکان ناپذیر است. زیرا این پرتوها حامل مقدار زیادی انرژی مرگ‌زا برای موجودات زنده‌است. خوشبختانه تنها بخش ناچیزی از پرتو فرابنفش خورشید به سطح زمین می‌رسد. قسمت بیشتر این پرتو، انرژی خود را در ارتفاع 20 تا 30 کیلومتری سطح زمین و در جو آن از دست می‌دهد. در این عمق از جو فراگیرنده زمین، مقادیر متنابهی ازون موجود است و این ازون، پرتو فرابنفش را جذب می‌کند.

رایحه تازگی پس از آذرخش

پس از آذرخش، تنفس شما با آسودگی بیشتری صورت می‌گیرد. هوا پاکیزه و پر از تازگی است. علت این است که رعد و برق، سبب تولید گاز اوزن در جو می‌شود و همین گاز است که هوا را تازه‌تر می‌نماید.

نقش ازون در ضد عفونی آب

آبی که می‌آشامیم، کلریزه‌است. این آب زیان‌آور است و مزه آن نیز ناخوشایندتر از مزه آب چشمه‌است. آب ضد عفونی شده با ازون، عاری از هر گونه باکتری زیان‌آور است و مزه آن نیز خوشایندتر است.

انسان و نابودی لایه اوزن

فعالیت انسانها بر روی زمین در سپر حفاظتی اوزن، اثر می‌گذارد. از نیمه قرن بیستم، فعالیت انسان روی زمین موجب بروز ضایعاتی در لایه اوزن شده و به نظر می‌رسد که حیات روی کره زمین در معرض مخاطره قرار گرفته‌است. در واقع انسان ناخواسته هوا را با مواد شیمیایی آلوده می‌کند و سپر حفاظتی خود را از بین می‌برد. در اواسط دهه 1970، دانشمندان به امکان تاثیر پرواز هواپیماهای تندرو و یا فوق سرعت صوت و مواد شیمیایی موجود در قوطی‌های عطر پاش روی لایه اوزن پی بردند.

هواپیماهای فراصوت، در ارتفاعات بسیار زیاد که هوا رقیق‌تر و مقاومت آن در برابر بدنه هواپیما کمتر است، پرواز می‌کنند و ازت فعال موجود در دود خروجی از موتور هواپیما اثر ضایع کننده بر روی لایه اوزن دارد. گازهای کلرو فلوئورو کربن (CFC) نیز که در خنک کننده‌ها و دستگاه‌های تهویه مورد استفاده قرار می‌گیرد، روی اوزن استراتوسفری خطرناک می‌باشد. هر اتم کلر آزاد شده از این گازها، حدود یک صد هزار مولکول اوزن را نابود می‌کند و با مصرف این گازها طی یک دهه مقادیر زیادی ازون از بین رفته و تراکم این گاز در استراتوسفر کاهش یافته‌است.

زیان‌های گاز اوزون 

اوزون از واکنش با مواد شیمیایی آلوده کننده‌ای که در سطح زمین، تولید و متصاعد شده‌اند، دوباره وارد تروپسفر (Troposphere) می‌شود و به سطح زمین می‌رسد. در این حالت، ازون نقش مخرب و آلوده کننده دارد. چون همراه با مواد شیمیایی دیگر بافتهای حیاتی، جانوری و گیاهی را به شدت آسیب می‌زند. ازون، در ارتفاع کم از سطح زمین، همراه دود و بخار موجود در هوا در بسیاری از شهرهای بزرگ و صنعتی جهان، موجب تشدید آلودگی می‌گردد. ازون در نقاط پایین اتمسفر یعنی تروپسفر، مانند گازهای گلخانه‌ای عمل می‌کند و افزایش تراکم آن در این ناحیه در بالا بردن گرمای عمومی کره زمین موثر است.