وبلاگ شیمی - زندگی - سلامت wellcome to my weblog

وسایل الکترونیکی که هر از چند گاهی به دلیل پیشرفت تکنولوژی ما را وسوسه می کنند که آنها را عوض کرده و نسخه های جدیدتری از آنها را خریداری کنیم. اما آنچه در این میان توجه اکثر کاربران را به خود جلب می کند، این موضوع است که باید با آن وسایل قبلی چه کنیم؟.

در واقع زباله های الکترونیک به دستگاه‌های الترونیکی مصرف شده و قطعات آنان همچون تلفن‌ها و کامپیوترها، لوح فشرده و... که حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند گفته می‌شود که در صورت رهاسازی در طبیعت پس از پایان عمر مفید و عدم بازیافت صحیح آلوده کننده خطرناک محیط زیست به شمار می‌روند. با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی در عرصه کامپیوتر و الکترونیک عمر مفید این تجهیزات و کالاها در جهان 2 تا 3 سال و در ایران احتمالا تا 5 سال است. رایانه‌ها، تلویزیون‌ها و گوشی‌های تلفن همراه بیشتر از همه خطرناکند، چون که سطوح بالایی از سرب، جیوه و کادمیوم را دارا هستند

یکی از اصول حفاظت از محیط زیست استفاده مجدد از کالاها است. هنگام خرید رایانه توجه کنید ظرفیت آن متناسب با درخواست تان باشد و قابلیت نصب تجهیزات درخواستی شما را داشته باشد، اگر می خواهید به اصطلاح رایانه را جمع آوری کنید قاب اصلی آن به صورتی باشدکه در صورت ارتقا بتوانید از آن استفاده کنید.

صفحه کلید، موس و مونیتور آن را به گونه ای انتخاب کنید که حداقل برای مدت زمان مدیدی قابل استفاده باشد. سعی کنید اگر قطعات الکترونیکی آن را تغییر دادید، آن را مسترد کنید یا به مراکز مجاز تحویل دهید. به هیچ وجه برد الکترونیکی را در زباله یا اماکن عمومی رها نکنید.

کارگران بخش بازیافت زباله الکترونیک از مشکلات تنفسی همچون آسم و برونشیت رنج می‌برند، در حالی که بخش عمده‌ای از نیروی کار در بخش بازیافت را کودکانی تشکیل می‌دهند که از خطرات بالقوه ضایعات الکترونیک آگاه نیستند و در صورتی که به 35 تا 40 سالگی برسند، قادر به کار کردن نخواهند بود.

البته آمارهای معدودی درخصوص صنعت غیررسمی زباله الکترونیک موجود است، اما گزارش سازمان ملل ، توانسته توصیف مناسبی از این وضعیت منعکس کند؛ این گزارش کوه‌هایی از ضایعات و زباله‌های خطرناک حاصل از محصولات الکترونیک را نشان می‌دهد که به نحوی تصاعدی در کشورهای در حال توسعه رو به رشد هستند. بخش عمده این کوه‌های زباله الکترونیک را رایانه‌ها، چاپگرها، دورنگارها و انواع و اقسام کالاهای الکترونیکی دور انداخته شده از سوی ادارات، دفاتر شرکت‌ها و منازل مردم تشکیل می‌دهد.

درواقع در خلال فرآیند دشوار و پرزحمت استخراج دستی ضایعات الکترونیکی و زمانی که این وسایل و تجهیزات به شکلی ناشیانه برای جمع‌آوری مقادیر اندکی از فلزات گرانبها دستکاری می‌شوند، مواد سمی و مسمومیت‌زا وارد جریان خون کارگران می‌شود. در این میان مواد شیمیایی جنبی مورد استفاده در جریان بازیافت نیز به خودی خود بر مخاطرات کار با زباله الکترونیکی می‌افزاید. به نحوی که در فرآیند بازیابی مجدد فلزاتی همچون طلا، پلاتین، مس و سرب از محلول‌های قلیایی شدید مثل سود سوزآور و همچنین اسیدهای غلیظ استفاده می‌شود. کارگران برای ساعات طولانی دست‌هایشان را در این محلول‌های سمی غوطه‌ور می‌کنند، ضمن این که در مجاورت کامل بخارات سمی و خطرناک مواد اسیدی بسیار غلیظ نیز قرار دارند. در این میان استفاده از ابزار و وسایل مخصوصی نظیر دستکش، ماسک صورت و بادبزن‌های تهویه در چنین محیط‌هایی موضوعی واقعا غریب و بی‌سابقه محسوب می‌شود و کارگران که بیشترشان را کودکان تشکیل می‌دهند غالبا تصور درستی از کاری که می‌کنند ندارند.

بازیافت زباله های الکترونیکی

عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع‌طلبی مردم در استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله‌های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا بدل شود اما به راستی تولید تجهیزات الکترونیکی به سادگی صورت می‌گیرد که اگر بخواهیم برای بازیافت آن کار جدی انجام ندهیم طبق یک تحقیق انجام شده گفته می‌شود برای ساخت یک مانیتور ساده علاوه بر مواد اولیه ی مورد نیاز در حدود 240 کیلوگرم سوخت 22  کیلوگرم مواد شیمیایی، 1500 لیتر آب نیاز است و با توجه به این مساله به نظر می‌رسد استفادهء مجدد از وسایل کامپیوتری می‌تواند تا حد زیادی در مصرف مواد طبیعی صرفه‌جویی به وجود آورد‌. به گفته ی بسیاری از کارشناسان بازیافت بهترین راه برخورد با زباله‌های الکترونیکی به ویژه تجهیزات کامپیوتری است‌. چرا که یک کامپیوتر قدیمی‌ که دیگر قابل‌ترفیع نباشد را می‌توان به طور کامل بازیافت کرد و این بازیافت در تمامی ‌قطعات صورت می‌گیرد قطعاتی همچون شیشه ی مانیتور‌، پلاستیک کیس،مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گران قیمت به کار رفته در مدارات، مودم یا منابع تغذیه و... می‌توانند بازیافت شوند.

در ایران بیش از چهار میلیون رایانه از دور خارج شده وجود دارد و با توجه به این که هر رایانه ی رومیزی دارای 32‌ درصد پلاستیک، نزدیک به هفت درصد سرب، 41 درصد‌ آلومینیوم، 6100/0 درصد طلا، 2/0 درصد آهن، 981/0درصد نقره و مقادیری فلزات سنگین و خطرناک مانند کادمیوم، جیوه و آرسنیک است، می‌‌توان محاسبه کرد بازیافت چهار‌ میلیون رایانه، به جداسازی چه حجم عظیمی از عناصر ارزشمند و عناصر خطرناک خواهد انجامید که می‌‌تواند علاوه بر صرفه اقتصادی، جلوی خطرات زیست محیطی را نیز بگیرد. بنابراین ‌دفن یا سوزاندن این زباله‌ها سبب ورود عناصر سنگین به آب‌های زیرزمینی و گازهای سمی به محیط زیست می‌‌شود. ‌ ‌در سطح دنیا به لزوم تفکیک زباله‌های الکترونیکی از دیگر زباله‌ها اهمیت جدی داده می‌‌‌شود .

بهتراست برنامه‌هایی برای استفادهء مجدد از قطعات از دور خارج شده تدوین کرد، به عنوان مثال می‌توان از قطعات و مدارهای الکترونیکی در کارگاه‌های آموزشی و مدارس برای افزایش توان مهارت و یادگیری بهره برد.‌ به این طریق شاید بتوان جلوی هدر رفتن بخش زیادی از سرمایه ی ملی را گرفت.‌ چون قطعات الکترونیکی دارای عمر طولانی و پرهزینه است و می‌‌توان از آن‌ها حتی در ساخت اسباب بازی نیز ‌استفاده کرد.‌

به اعتقاد دانشمندان، وقوع پدیده گرمایش جهانی و تغییراقلیم اصولا" ناشی از دو علت عمده می باشد:

1- سیستم طبیعی کره زمین

2- تاثیر انسان در افزایش گازهای گلخانه ای

با مطالعه و بررسی فسیل های مرجانی دریاها و توده‌های یخچالی و ... به روشنی می توان تغییرات دوره‌ای در میزان دما و بارش، در نتیجه وقوع آتشفشانها در مقیاس وسیع، تغییر در انرژی ژئوترمال، تغییر زاویه محور کره زمین و ... طی هزاران سال گذشته را تشخیص داد که در واقع تایید کننده افزایش دما و وقوع تغییر یا نوسان اقلیم در سیستم طبیعی کره زمین می باشد.

اما طی نیم قرن گذشته با افزایش گازهای گلخانه ای جو زمین (در نتیجه گسترش فعالیتهای صنعتی و استفاده روزافزون از سوختهای فسیلی) و تغییر کاربری زمین(مانند تخریب جنگلها و مراتع و ایجاد شهرها)، بصورت غیر طبیعی بر سیستم اقلیم کره زمین تاثیر گذارده شده است. در واقع با افزایش گازهای گلخانه ای در جو زمین، امواج مادون قرمز گسیل شده از سطح زمین، بیش از پیش توسط این گازها جذب شده و باعث گرمتر شدن جو زمین می گردد. گرمتر شدن جو کره زمین نیز به نوبه خود بر وضعیت اجزاء دیگر سیستم اقلیم ازجمله الگوهای بارش تاثیر گذاشته و پدیده تغییر اقلیم را موجب می شود.

بنابراین گرمایش جهانی و تغییر اقلیم که به عنوان یکی از چالش‌های مهم جهان امروز محسوب می شود می تواند نوسانات کلی و گسترده‌ای در آب وهوای جهان و یا یک منطقه ایجاد کند. امروزه روند گرم شدن دمای کره زمین موجب تغییرات وسیعی در الگوهای آب و هوایی از جمله توزیع بارش، رخداد پدیده های حدی جوی و تاثیر بر منابع آبی شده که در پی آن گسترش خشکسالی‌ها و تداوم آنها را در پی داشته است.

بنابراین با پیــشرفت تــکنـولـوژی و مصرف بی رویه سوخت‌های فسیلی، جـهان دسـتخوش تـغـییرات زیـادی گشته، هرچند که بیــشتر این تغــییرات در زنـدگـی انسـانها باعـث بهـتر شـدن کیــفیت زنـدگی و رفاه شـده اما عواقب ناشی از آن آثـار مـخـربی بر پیـکره طبیـعـت وارد نموده و چالشها و تهدیدات گسترده‌ای در پیش روی بشر قرارداده است. یـکی از آثـار مـخربی که هر سـاله جـان مـیلــیونها نـفـر را در سـراسر جــهان می گیـرد ؛ افزایش گازهای گـلخانه ای و آلاینده‌های جوی که پیآمد آن تــغـییـرات آب و هـوا و آلــودگی هوا است.

بخش عمده تغییرات ایجاد شده بدست انسان صورت گرفته است. صنایع آلاینده ؛ دود ناشی از احتراق ناقص سوخت درموتورخودروها ؛ آتش سوزی جنگل ها ؛ تغییر کاربری اراضی ؛ توسعه بیابان زایی و توفانهای شن که معلول عدم توازن در مدیریت مصرف و چرای بی رویه دامها می باشد و همچنین یخ‌های شناور و یخچال‌های طبیعی که در حال آب شدن هستند همه از عواملی هستند که دست انسان در ایجاد آن به وضوح دیده می شود.

شمالی‌ها از جنوبی‌ها داغ‌ترند

در طول این سال‌ها دمای هوا چه بر سطح آب و چه بر سطح خشکی افزایش یافته است اما افزایش دما بر سطح خشکی به مراتب بیش از سطح آب بوده است. از سال 1979 میلادی تاکنون میانگین دمای هوای سطح خشکی دو برابر دمای هوای سطح آب‌ها افزایش یافته است. (سطح خشکی‌ها در هر دهه 0.25 درجه سانتیگراد گرم‌تر شده در حالی که این رقم برای سطح آب 0.13 درجه سانتیگراد است.)

اینکه چرا افزایش دمای سطح آب‌ها کمتر از خشکی‌هاست، به دو دلیل برمی‌گردد. یکی اینکه دریاها ظرفیت گرمایی بیشتری نسبت به خشکی دارند و دیگر اینکه دریا از روش‌هایی چون تبخیر می‌تواند حرارت خود را کاهش دهد.به این ترتیب نیم‌کرده شمالی زمین که خشکی‌های بیشتری نسبت به نیمکره جنوبی دارد، گرمتر است.

تاریخ مکرر

کره زمین تاکنون بارها و بارها گرم و سرد شدن را تجربه کرده است. نزدیک‌ترین این تغییرات 800 هزار سال پیش بود (800 هزار سال در زمین‌شناسی، گذشته بسیار نزدیک محسوب می‌شود) که زمین هشت دوره یخبندان را تجربه کرد.پدید آمدن سریع گازهای گلخانه‌ای در اوایل دوران ژوراسیک (حدود 180 میلیون سال پیش) هم سبب شد میانگین درجه حرارت زمین بین پنج تا 9 درجه سانتیگراد افزایش یابد.

تحقیقات کارشناسان دانشگاه انگلیسی اپن Open نشان می‌دهد گرما سرعت فرسایش سنگ‌ها را تا چهار برابر افزایش می‌دهد. همین دلیل سبب شد تا در دوران ژوراسیک، با افزایش دما، دی اکسید کربن هوا با سنگ‌ها ترکیب شود و پس از مدتی (البته نه چندان کوتاه) میزان کربن هوا به سطح متعادلش بازگردد.

اقداماتی که برای  پیشگیری و کاهش گرم شدن کره زمین می توانیم انجام دهیم:

گرم شدن کره زمین ممکن است که یک مشکل بزرگ باشد ، اما خیلی کارهای کوچک است که ما می توانیم انجام دهیم برای اینکه یک تغییری ایجاد کنیم .رانندگی یا استفاده از الکتریسیته اشتباه نیست . فقط باید در مورد آنها هوشیار باشیم . خیلی از گازهای گلخانه ای از کارهایی که ما روزانه انجام می دهیم ناشی می شود. اکثر ما می توانیم سهم خود را برای کاهش میزان گازهای گلخانه ای انجام دهیم . راههای زیر بعضی راههای دیگری است که شما می توانید به اینکه زمین یک سیاره بهتری برای زندگی باشد کمک کنید :

**هرگاه ما از الکتریسیته استفاده می کنیم ، به ایجاد گازهای گلخانه ای کمک می کنیم . خاموش کردن لامپها ، و تلویزیون و کامپیوتری که کارتان با آنها تمام شده است ، می توانید کمک زیادی بکنید .

**می توانید انرژی را توسط استفاده از اتوبوس ، دوچرخه و پیاده روی ذخیره کنید.

**برای رفتن به سرکار چهار سرنشین می توانند با هم در یک ماشین سوار شوند به جای اینکه چهار ماشین استفاده شود .

**بازیابی قوطیها ، بطریها ، کیسه های پلاستیکی و روزنامه ها . وقتی شما عمل بازیابی را انجام می دهید ، موادزائد کمتری را به مکانهای دفن زباله می فرستید و شما به محافظت از منابع طبیعی ، مانند درختان ، نفت ، و عناصری مانند آلومینیوم کمک می کنید . در اثر بازیابی ، کار شدید برخی از کارخانه ها نیز تعدیل می شود . البته تعدیل درکارشدید کارخانه به معنی کاهش تولید و کم کاری نیست. بازیابی به عدم مصرف سوخت و انرژی و دیگر ذخایرزیرزمینی کمک می کند و از میزان گازهای تولید شده می کاهد . بازیابی وتعدیل در کار شدید کارخانه ، به معنی توجه به نحوه مصرف سوخت و سایرانرژی هاست. زیرا استفاده نادرست و بی رویه از انرژی به تولید گازهایی منجر می شود که هم برای زمین زیان آورند و هم برای ساکنان زمین .

توجه داشته باشید که صرفه جویی همیشه به معنی  کم مصرف کردن نیست بلکه درست مصرف کردن است . از طریق خرید محصولات قابل بازیافت به جای محصولات غیر قابل بازیافت می توانید به محیط کمک کنید  .

** انرژی خورشیدی یک روشی برای بیان انرژی است که از خورشید ساطع می شود . انرژی خورشیدی می تواند برای گرم کردن خانه ها ، ساختمانها ، آبها و برای ایجاد الکتریسیته به جای استفاده از انرژی های دیگر به کاررود .

**ماشینها یک بخش مهمی از زندگی اکثر انسانها هستند . اما همچنین ماشینها ایجاد آلودگی می کنند و میزان زیادی گازهای گلخانه ای آزاد می کنند . خوشبختانه ، بعضی ماشینهایی وجود دارند که برای محیط زیست بهتر هستند . این ماشینها با میزان کمتری بنزین مدت بیشتری سفر می کنند . همچنین آلودگی کمتری ایجاد می کنند . استفاده از این ماشینها میتواند به کاهش میزان گازهای گلخانه ای کمک کند .

**خیلی از چیزها ، مانند کامپیوتر، تلویزیون ها ، استریوها و... دارای برچسب هایی خاصی هستند . این برچسب بیانی از انرژی است و تصویری از ستاره دارد . محصولات دارای ستاره انرژی® برای ذخیره انرژی ساخته شده اند . خرید محصولات دارای ستاره انرژی® به محافظت از محیط زیست کمک میکند .

**کاشت درختان هم جالب است و یک راه بزرگی است برای کاهش گازهای گلخانه ای . درختان دی اکسید کربن و گازهای گلخانه ای را از هوا جذب می کنند . هر کسی می تواند با کاشتن و حفاظت از درختان و نیز با مصرف کمتر انرژی به توقف اثرگلخانه ای کمک کند .

**مطالعه کتابها در زمینه یادگیریهای محیطی خیلی مهم است . همچنین می توانید به وب سایتهای آب وهوایی با اطلاعاتی در مورد محیط و تغییرات آن نگاه بیندازید .

**در مورد گرم شدن کره زمین بادوستان وآشنایانتان صحبت کنید و اطلاعات خود را به آنها منتقل کنید .

** ودر نهایت از راههای دیگرکاهش گازهای گلخانه ای استفاده از انرژی هسته ای است .