وبلاگ شیمی - زندگی - سلامت wellcome to my weblog

نکته خیلی مهم :   ذکر  مورد استعمال داروهای گیاهی تنها بر اساس وظیفه اطلاع رسانی این سایت  میباشد و به هیچ عنوان به معنای تجویز یا تکذیب مورد درمانی ذکر شده نمی باشد .

گلپر گیاهی است معطر که می‌ توان از تمام بخش های آن در صنعت غذا و دارو استفاده کرد.

گلپر گیاهی گلدار، ‌علفی و چند ساله از تیره چتریان است.

نام علمی این گیاه Heracleum persicum است.

این گیاه بومی ایران بوده و در نواحی نمناک کوهستانی ایران و حاشیه ‌های آن می ‌روید.

همه ی گونه ‌های این گیاه معطر هستند و برخی گونه‌ ها در آشپزی ایرانی به عنوان ادویه و برخی دیگر در صنعت داروسازی کاربرد دارند.

 

دانه‌ های گلپر بسیار نازک بوده و دارای طعم تند و معطر است.

پودر دانه‌ های این گیاه بیشترین کاربرد را برای مواد غذایی دارد،‌ به عنوان مثال پودر گلپر را می ‌توان روی باقلای پخته،‌ عدس و دیگر حبوبات، سیب ‌زمینی پخته و انواع سوپ ها و خورش ‌ها و همچنین روی انار دانه شده پاشید.

 

ترکیبات گلپر

گلپر دارای مس بوده و از نظر ترکیبات شیمیایی به خصوص در دانه های آن، اسانس روغنی فراری وجود دارد که از گرد آن برای معطر ساختن بعضی غذاها استفاده می شود. مهم ترین روغن فرار موجود در گلپر، آنتول(anethole) نام دارد.

موارد استفاده از آنتول به شرح زیر است:

1- به عنوان طعم دهنده در صنایع غذایی و دارویی؛ از جمله در صنایع قنادی و شیرینی پزی، در محلول های دهان شویه، در خمیر دندان و یا گرده های مورد استفاده در دندانپزشکی، در آشامیدنی های غیرالکلی و فرآورده های دارویی دیگر.

2- به عنوان معطر کننده در صابون و خمیر دندان

3- به عنوان عامل حساس کننده در بی رنگ کردن فیلم های عکاسی

4- به عنوان عامل جذب کننده مواد در مشاهدات میکروسکوپی

5- به عنوان عامل ضد نفخ در مصارف دارویی

6- استفاده از آنتول در سنتز آلدئید

7- تهیه دی هیدرو آنتول به طریقه نیمه سنتزی

8- تهیه پارامتوکسی هیدرو تروپیک آلدئید

 

خواص دارویی این گیاه:

* اسانس گلپر به عنوان آنتی اکسیدان در کاهش خطرات قلبی عروقی و کاهش مقادیر لیپوپروتیئن های سرم نقش دارد.

* مقوی معده و سایر اندام‌ های گوارش است.

* ضد نفخ است.

* ترشحات معده را زیاد کرده و سموم بدن را دفع می ‌کند.

* ضد عفونی ‌کننده و میکروب کش قوی است.

* باعث ازدیاد شیر مادر است.

* خوردن کم آن باعث شادی و نشاط می ‌شود.

* برای هضم غذا موثر است.

* برای کمردردهای ناشی از رطوبت مفید است و می توان آن را همراه با غذا میل کرد.

* قطع کننده ی بلغم و دفع کننده ی باد و نفخ شکم است.

* بهترین دارو برای معالجه ی هیستری است.

* دم کرده ی ریشه ی آن برای رفع ناراحتی‌ های عصبی مفید است.

* برای تقویت حافظه کاربرد دارد.

* ضماد گلپر با موم و روغن جهت تسکین سیاتیک مفید است.

* ضماد گلپر با روغن زیتون برای از بین بردن سیاهى زیر چشم و مالیدن پخته ی آن با سرکه و پوست انار جهت بواسیر نافع است.

* پاشیدن گرد گلپر روى زخم ‌هاى خوره ‏اى و جذام سودمند می ‏باشد.

 

توجه:

* مصرف زیاد گلپر سبب سقط جنین می ‌شود، از این رو خانم‌ های باردار در خوردن زیاد آن مجاز نیستند.

* با وجود تمام خواص مثبت گلپر نباید از گرد گلپر به مقادیر زیاد استفاده کرد چون ایجاد تپش قلب می کند.

مقدار مجاز مصرف پودر دانه گلپر، 4 گرم در روز است.

منبع:tebyan

نکته خیلی مهم :   ذکر  مورد استعمال داروهای گیاهی تنها بر اساس وظیفه اطلاع رسانی این سایت  میباشد و به هیچ عنوان به معنای تجویز یا تکذیب مورد درمانی ذکر شده نمی باشد .

اگر به شهرهای جنوب کشورمان سفر کرده باشید، حتما با عطر دل ‌انگیز گیاه اکالیپتوس که در همه ی بوستان‌ ها به مشام می ‌رسد، آشنایی دارید؛ همان گیاهی که برگ ‌های آن دارای اثر تب ‌بر و ضد عفونی ‌کننده است و اسانس آن می ‌تواند درد رماتیسمی را تسکین بخشد.

---

به گفته ی متخصصان طب گیاهی، اسانس اکالیپتوس دارای خاصیت ضد میکروبی مناسبی در مقابل برخی از باکتری ‌ها است و در حالت کلی اثرات ضد میکروبی این گیاه بیشتر روی باکتری‌ های گرم مثبت است.

بخور اکالیپتوس در ضد عفونی کردن مجاری تنفسی مفید است و از بخور برگ‌ های اکالیپتوس می‌ توان برای درمان التهاب غشاء مخاطی و ضدعفونی کردن مجاری تنفسی استفاده کرد.

برگ اکالیپتوس همچنین خلط ‌آور، کاهنده قند خون و دافع انگل است.

اکالیپتوس در برونشیت‌ های ساده یا عفونی که با خروج خلط فراوان همراه است، نتیجه ی مطلوبی دارد. همچنین وجود دو خاصیت توام قابض و ضد ‌میکروبی در اکالیپتوس، باعث شده که در بیماری‌ های مختلف مجاری ادرار از آن استفاده شود.

این گیاه برای درمان التهاب سینه، ریه‌ ها، بینی و گلو استفاده می ‌شود و می‌ تواند برخی از گونه‌ های باکتری و همچنین برخی از انواع قارچ‌ ها را از بین ببرد.

بخور اکالیپتوس برای کاهش سردردهای سینوزیتی

محمد صالحی سورمقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره ی اکالیپتوس می گوید: اکالیپتوس یکی از گیاهان دارویی است که برای از بین بردن احتقان استفاده می ‌شود.

گیاه دارویی اکالیپتوس باز کننده ی بینی است و برای کسانی که دچار سینوزیت هستند می ‌تواند کمک کننده باشد. البته اکالیپتوس، ماده ی درمان کننده ی سینوزیت نیست و می ‌تواند سردردهای ناشی از سینوزیت را کاهش دهد.

اکالیپتوس موجب کاهش میکروب‌ ها در سینوس‌ ها می‌ شود و در سال ‌های اخیر از اکالیپتوس در آدامس و آبنبات استفاده می ‌شود که می ‌تواند تأثیرات مناسبی را برای بدن داشته باشد.

توصیه‌ های لازم‌

در دوران بارداری یا شیردهی از مصرف اکالیپتوس پرهیز کنید.

روغن این گیاه اگر استعمال موضعی داشته باشد، سمی نیست؛ اما نباید از این گیاه برای مصارف داخلی استفاده کرد.

در ارتباط با عصاره‌ های برگ اکالیپتوس باید گفت، افرادی که مبتلا به التهاب معده ‌ای - روده‌ ای یا التهاب مجرای صفراوی هستند، باید از مصرف عصاره ی برگ اکالیپتوس اجتناب کنند. در صورت ابتلا به ناراحتی کبد نیز از مصرف آن پرهیز کنند.

از مصرف بی ‌رویه ی عصاره این گیاه هم اجتناب کنید زیرا تانین موجود در عصاره ی آن می ‌تواند در صورتی که بی ‌رویه مصرف شود، به انواع شکم ‌درد یا آسیب کبدی و کلیوی منجر شود.

روغن و عصاره اکالیپتوس می ‌تواند اثرات داروهایی را که برای درمان کمبود قند خون به کار می‌ رود، خنثی کند. اگر به بیماری افت قند خون مبتلا هستید، مطمئن شوید که پزشک شما قبل از آغاز درمان با این گیاه در جریان امر واقع شده است.

هشداری مهم

دکتر علی صفا، مدیر کل اطلاع رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت با اعلام این که با شروع فصل سرما مواردی از مسمومیت به علت استفاده از بخور اکالیپتوس به جای شربت‌ های دارویی خوراکی گزارش شده است، گفت: خوردن حجم اندکی از این بخور(در حد 5 میلی لیتر) با خطر مرگ همراه است.

دکتر علی صفا ‌با اشاره به شباهت ظاهری بسته بندی بخور اکالیپتوس با شربت ‌هایی در حجم 60 سی سی و اکثرا با کاربرد رفع احتقان و ضد سرفه اظهار کرد: اگرچه توضیحات و هشدارهای لازم به میزان کافی بر روی بسته بندی‌ های آنان درج شده است اما شاید برخی افراد کم سواد و یا کم توجه، فقط به شباهت ظاهری بسته‌ بندی ‌ها اکتفا کنند.

وی، با بیان این که مرکز ثبت عوارض جانبی و ناخواسته ی داروی وزارت بهداشت مواردی از مسمومیت ‌های ناشی از مصرف بخور اکالیپتوس به جای شربت‌ های خوراکی گزارش کرده است، گفت: مصرف مقادیر اندک آن بسیار کشنده است.

به نظر می ‌رسد با توجه به مخاطرات جدی مصرف خوراکی این فرآورده، ضرورت دارد نهادهای مسئول با اتخاذ تدابیر مناسب و دستورالعمل‌ هایی نسبت به تمایز بسته بندی‌ محصولات دارویی خوراکی از غیر خوراکی، حداقل برای رفع اشتباه برای کودکان و افراد کم سواد یا کم توجه، اقدام کنند.

بارهنگ گیاهی است چند ساله، علفی و تا ارتفاع 70 سانتی ‏متر رشد می کند. ساقه ی این گیاه بیشتر ایستاده و گاهی به طرف زمین متمایل شده است، همچنین فاقد شیار بوده و به تعداد فراوان است.

برگ‏ های بارهنگ بیضی شکل و دارای دمبرگ‏ های بلندی هستند که از این گیاه خارج می‏ شوند. این برگ‏ ها 3 تا 9 رگبرگ مشخص و برجسته دارند.

گل‏ هایش کوچک و به صورت اجتماع سنبله استوانه‏ ای، در انتهای ساقه‏ قرار گرفته ‏اند و به رنگ سبز متمایل به قهوه‏ ای هستند. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ و دانه‏ آن است و دانه ‏های آن کوچک، تخم ‏مرغی و به رنگ قهوه ‏ای تیره هستند. زمان جمع‏ آوری این دانه‏ ها، از اواسط بهار به بعد است. گیاه تقریبا در تمام نقاط ایران رویش دارد.

 

تاریخچه

بارهنگ از دیر باز در دسترس بشر بوده و در کشاورزی مصرف می ‏شده است. رویش گونه‏ های خاصی از بارهنگ، همراه با سکنی گزیدن انسان در مناطق مختلف (به ویژه در مستعمرات اروپایی) افزایش یافته است.

سرخپوشان آمریکای شمالی و مائوری‏ های نیوزلند، بارهنگ را رد پای مرد انگلیسی " English Mans Foot " می ‏نامند؛ زیرا رویش آن از نواحی مربوط به مستعمره‏ های انگلیسی آغاز شد.

دانه بارهنگ در تفاله مالت (که قبلا به عنوان کود مصرف می ‏شد) و پشم صادر شده به انگلیس دیده شده و کاربرد آن در خوراک طیور متداول است. مخلوطی از دانه آسیاب شده بارهنگ و روغن را به طور موضعی برای رفع التهاب به کار می ‏برند. همچنین مخلوط جوشانده آن را با عسل برای درمان گلو درد مصرف می‏ کنند. کاربرد دانه و کلوئید تصفیه شده بارهنگ در محصولات مسهل تجاری و عرضه شده به صورت فله ‏ای متداول است.

ترکیبات مهم

این ترکیبات عبارت هستند از: ایریدوئید گلوکزید از جمله آکوبین(رینانتین). موسیلاژ به میزان حدود 5/6 درصد که حاوی دست کم چهار پلی ساکارید می ‏باشد.

تانن ‏ها، کومارین از جمله آسکولتین، فلاونوئید از جمله آپی ژنین، اسید سیلی سیک به میزان دست کم یک درصد و املاح روی و پتاسیم.

اثرات مهم

* برگ بارهنگ در درمان تورم نزله ‏های قسمت‏های فوقانی تنفسی (به علت دارا بودن تانن و موسیلاژ گیاه) موثر است. تمام اشکال خیسانده عصاره مایع، شربت، آب برگ تازه و پاستیل‏ های تهیه شده از آن، مصرف می ‏شود.

عصاره آبی در حالت سرد و عصاره مایع آن و همچنین آب برگ بارهنگ، اثرات توقف باکتری ‏ها و باکتری کشی را دارا است؛ در حالی که دم کرده و جوشانده برگ، فاقد اثر است؛ چرا که در اثر گرما د- گلوکزیداز آن شکسته شده و از عمل فعال شدن اجسام بعدی، جلوگیری می‏ کند.

* دانه بارهنگ در درمان یبوست (اثر اصلی) کاربرد دارد و به عنوان داروی ضد التهاب دستگاه گوارش مصرف می‏ شود.

طریقه و میزان مصرف 

برگ:

بر روی 2 تا 4 گرم برگ خرد یا پودر شده، یک لیوان آب سرد ریخته و تا حد جوشیدن، حرارت دهید و بعد از آن حرارت را خاموش کنید. سپس 10 دقیقه صبر کرده و محصول را صاف و میل کنید.

فرآورده‏های گیاهی‏ برگ بارهنگ، بیشتر به صورت تی بگ حدود یک گرمی عرضه می ‏شود و داروهای گیاهی تهیه شده از برگ، به صورت قطره یا شربت، به عنوان ضد سرفه و خلط ‏آور در بازارهای جهان، در دسترس هستند.

دانه:

منابع مختلف، مصرف روزانه بین 5 تا 15 گرم دانه‏ را توصیه کرده‏‏ اند. دانه‏ ها را داخل نصف استکان آب ریخته، مخلوط کرده و میل نمایید.

مهم ‏ترین اثرات گزارش شده ی بارهنگ:

(مربوط به برگ و دانه Major Plantago) ضد آلزایمر، ضد آرتریت، ضد تصلب شرائین، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد کرم، ضد شکنندگی عروق، ضد ادم، ضد التهاب، ضد اکسیدان، ضد تب، ضد روماتیسم، ضد قارچ کاندیدا، ضد عفونی کننده، ضد تومور، ضد سرفه، ضد زخم‏ های داخلی، قابض، بازکننده برونش ‏ها، ملین، مسهل، معرق، هضم کننده غذا، ادرار‏آور، خلط ‏آور، محافظ کبد، محرک ایمنی بدن، شیرافزا، کاهش دهنده چربی، مقوی رحم، ترشح‏ کننده اسیداوریک در ادرار و درمان کننده زخم.

عوارض جانبی

برگ و دانه در حد مصرف دارویی، همراه  با عارضه نیستند.

نکات ضروری

1- در هنگام مصرف بارهنگ، باید مایعات به مقدار زیاد نوشید تا موسیلاژ روی سطح دانه‏ ها، به خوبی بتوانند آب جذب کنند و متورم شوند و از متراکم شدن در معده و روده جلوگیری شود.

2- مصرف بارهنگ در زمان حاملگی و شیردهی توصیه نمی ‏شود؛ چون روغن دانه که شباهتی به روغن خردل دارد، باعث تحریک رحم شده و با حالت مسهلی که ایجاد می‏ کند، ممکن است مشکل ساز شود.

3- ممکن است روغن مذکور دانه باعث آلرژی، التهاب و درماتیت در بعضی افراد حساس گردد.

4- ممکن است دانه‏های بارهنگ موجود در بازار ایران مربوط به گونه دیگری از بارهنگ به نام Major Plantago (یا بارهنگ کبیر با نام‏های مترادف Exaltata Plantago و یا Cemata Plantago)، مربوط باشد.

این گونه بارهنگ دارای برگ ‏های پهن و بزرگ است که بر روی سطح  زمین قرار گرفته‏ اند. در پهنگ این برگ ‏ها 3 تا 11 رگبرگ سراسری در طول برگ به خوبی نمایان است. گل ‏ها به صورت سنبله درازی بر روی محوری که از وسط برگ‏ ها می ‏روید ظاهر شده که سپس به میوه و دانه‏ هایی که بر روی همین محور قرار دارند تبدیل می‏ شوند.

قسمت مورد استفاده این گیاه، دانه، برگ و ریشه است که در طب عوام از آن ها استفاده می‏ شود.

گونه دیگری که ممکن است از دانه آن در ایران به عنوان بارهنگ استفاده شود Media Plantago می‏ باشد.

دانه بیشتر گونه‏ های بارهنگ (Plantago) حاوی موسیلاژ بوده که در نقاط مختلف جهان مورد مصرف دارویی مشابه دارند.

5- طبق کتاب " گیاهان دارویی سنتی ایران " آقای دکتر غلامرضا امین، مخلوطی از دانه ‏های بارهنگ، قدومه، تخم مرو و به دانه به نام " چهار تخمه " تهیه می ‏شود که در طب عوام، به عنوان نرم کننده سینه و برطرف کننده سرفه و خارش ‏های گلو، مصرف می ‏شود.