وسایل الکترونیکی که هر از چند گاهی به دلیل پیشرفت تکنولوژی ما را وسوسه می کنند که آنها را عوض کرده و نسخه های جدیدتری از آنها را خریداری کنیم. اما آنچه در این میان توجه اکثر کاربران را به خود جلب می کند، این موضوع است که باید با آن وسایل قبلی چه کنیم؟.
در واقع زباله های الکترونیک به دستگاه‌های الترونیکی مصرف شده و قطعات آنان همچون تلفن‌ها و کامپیوترها، لوح فشرده و... که حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند گفته میشود که در صورت رهاسازی در طبیعت پس از پایان عمر مفید و عدم بازیافت صحیح آلوده کننده خطرناک محیط زیست به شمار می‌روند. با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی در عرصه کامپیوتر و الکترونیک عمر مفید این تجهیزات و کالاها در جهان 2 تا 3 سال و در ایران احتمالا تا 5 سال است. رایانه‌ها، تلویزیون‌ها و گوشی‌های تلفن همراه بیشتر از همه خطرناکند، چون که سطوح بالایی از سرب، جیوه و کادمیوم را دارا هستند
یکی از اصول حفاظت از محیط زیست استفاده مجدد از کالاها است. هنگام خرید رایانه توجه کنید ظرفیت آن متناسب با درخواست تان باشد و قابلیت نصب تجهیزات درخواستی شما را داشته باشد، اگر می خواهید به اصطلاح رایانه را جمع آوری کنید قاب اصلی آن به صورتی باشدکه در صورت ارتقا بتوانید از آن استفاده کنید.
صفحه کلید، موس و مونیتور آن را به گونه ای انتخاب کنید که حداقل برای مدت زمان مدیدی قابل استفاده باشد. سعی کنید اگر قطعات الکترونیکی آن را تغییر دادید، آن را مسترد کنید یا به مراکز مجاز تحویل دهید. به هیچ وجه برد الکترونیکی را در زباله یا اماکن عمومی رها نکنید.
کارگران بخش بازیافت زباله الکترونیک از مشکلات تنفسی همچون آسم و برونشیت رنج می‌برند، در حالی که بخش عمده‌ای از نیروی کار در بخش بازیافت را کودکانی تشکیل می‌دهند که از خطرات بالقوه ضایعات الکترونیک آگاه نیستند و در صورتی که به 35 تا 40 سالگی برسند، قادر به کار کردن نخواهند بود.
زباله های الکترونیک به دستگاه‌های الترونیکی مصرف شده و قطعات آنان همچون تلفن‌ها و کامپیوترها، لوح فشرده و... که حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند گفته میشود که در صورت رهاسازی در طبیعت پس از پایان عمر مفید و عدم بازیافت صحیح آلوده کننده خطرناک محیط زیست به شمار می‌روند
البته آمارهای معدودی درخصوص صنعت غیررسمی زباله الکترونیک موجود است، اما گزارش سازمان ملل ، توانسته توصیف مناسبی از این وضعیت منعکس کند؛ این گزارش کوه‌هایی از ضایعات و زباله‌های خطرناک حاصل از محصولات الکترونیک را نشان می‌دهد که به نحوی تصاعدی در کشورهای در حال توسعه رو به رشد هستند. بخش عمده این کوه‌های زباله الکترونیک را رایانه‌ها، چاپگرها، دورنگارها و انواع و اقسام کالاهای الکترونیکی دور انداخته شده از سوی ادارات، دفاتر شرکت‌ها و منازل مردم تشکیل می‌دهد.
درواقع در خلال فرآیند دشوار و پرزحمت استخراج دستی ضایعات الکترونیکی و زمانی که این وسایل و تجهیزات به شکلی ناشیانه برای جمع‌آوری مقادیر اندکی از فلزات گرانبها دستکاری می‌شوند، مواد سمی و مسمومیت‌زا وارد جریان خون کارگران میشود. در این میان مواد شیمیایی جنبی مورد استفاده در جریان بازیافت نیز به خودی خود بر مخاطرات کار با زباله الکترونیکی می‌افزاید. به نحوی که در فرآیند بازیابی مجدد فلزاتی همچون طلا، پلاتین، مس و سرب از محلول‌های قلیایی شدید مثل سود سوزآور و همچنین اسیدهای غلیظ استفاده میشود. کارگران برای ساعات طولانی دست‌هایشان را در این محلول‌های سمی غوطه‌ور می‌کنند، ضمن این که در مجاورت کامل بخارات سمی و خطرناک مواد اسیدی بسیار غلیظ نیز قرار دارند. در این میان استفاده از ابزار و وسایل مخصوصی نظیر دستکش، ماسک صورت و بادبزن‌های تهویه در چنین محیط‌هایی موضوعی واقعا غریب و بی‌سابقه محسوب میشود و کارگران که بیشترشان را کودکان تشکیل می‌دهند غالبا تصور درستی از کاری که می‌کنند ندارند.
بازیافت زباله های الکترونیکی
عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع‌طلبی مردم در استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله‌های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا بدل شود اما به راستی تولید تجهیزات الکترونیکی به سادگی صورت می‌گیرد که اگر بخواهیم برای بازیافت آن کار جدی انجام ندهیم طبق یک تحقیق انجام شده گفته میشود برای ساخت یک مانیتور ساده علاوه بر مواد اولیه ی مورد نیاز در حدود 240 کیلوگرم سوخت 22 کیلوگرم مواد شیمیایی، 1500 لیتر آب نیاز است و با توجه به این مساله به نظر می‌رسد استفادهء مجدد از وسایل کامپیوتری میتواند تا حد زیادی در مصرف مواد طبیعی صرفه‌جویی به وجود آورد. به گفته ی بسیاری از کارشناسان بازیافت بهترین راه برخورد با زباله‌های الکترونیکی به ویژه تجهیزات کامپیوتری است. چرا که یک کامپیوتر قدیمی که دیگر قابل‌ترفیع نباشد را میتوان به طور کامل بازیافت کرد و این بازیافت در تمامی قطعات صورت می‌گیرد قطعاتی همچون شیشه ی مانیتور، پلاستیک کیس،مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گران قیمت به کار رفته در مدارات، مودم یا منابع تغذیه و... می‌توانند بازیافت شوند.
در ایران بیش از چهار میلیون رایانه از دور خارج شده وجود دارد و با توجه به این که هر رایانه ی رومیزی دارای 32 درصد پلاستیک، نزدیک به هفت درصد سرب، 41 درصد آلومینیوم، 6100/0 درصد طلا، 2/0 درصد آهن، 981/0درصد نقره و مقادیری فلزات سنگین و خطرناک مانند کادمیوم، جیوه و آرسنیک است، میتوان محاسبه کرد بازیافت چهار میلیون رایانه، به جداسازی چه حجم عظیمی از عناصر ارزشمند و عناصر خطرناک خواهد انجامید که میتواند علاوه بر صرفه اقتصادی، جلوی خطرات زیست محیطی را نیز بگیرد. بنابراین دفن یا سوزاندن این زباله‌ها سبب ورود عناصر سنگین به آب‌های زیرزمینی و گازهای سمی به محیط زیست میشود. در سطح دنیا به لزوم تفکیک زباله‌های الکترونیکی از دیگر زباله‌ها اهمیت جدی داده میشود .
بهتراست برنامه‌هایی برای استفادهء مجدد از قطعات از دور خارج شده تدوین کرد، به عنوان مثال میتوان از قطعات و مدارهای الکترونیکی در کارگاه‌های آموزشی و مدارس برای افزایش توان مهارت و یادگیری بهره برد. به این طریق شاید بتوان جلوی هدر رفتن بخش زیادی از سرمایه ی ملی را گرفت. چون قطعات الکترونیکی دارای عمر طولانی و پرهزینه است و میتوان از آنها حتی در ساخت اسباب بازی نیز استفاده کرد.
