وبلاگ شیمی - زندگی - سلامت wellcome to my weblog

امروز یکی از صنایع پرسود و پر رونق صنعت دارو و دارو رسانی می باشد. با توجه به سرمایه های عظیمی که دولت ها و شرکت در این حوزه قرار داده اند و با توجه به نیازهای روز افزون به داروهای جدید یا سامانه های دارورسانی نوین، توجه به این حوزه و بویژه کاربرد فناوری نانو در این حوزه ضروری به نظر می رسد.در قسمت اول به معرفی دارورسانی نوین پرداختیم دراین قسمت به بیان ادامه مطالب می پردازیم.

اکثر متخصصین داروسازی به دنبال یافتن راه‌هایی هستند تا از طریق آن داروها را به دقت به‌ محل اثر اصلی خود برسانند تا بیشترین اثر درمانی آن ها بروز نماید.

در حال حاضر اکثر داروها از طریق جذب سیستمیک به محل اثر خود ارائه می‌شوند . پایه‌های این نگرش بر این مبنا است که اگر مقدار کافی از دارو وارد سیستم گردش خون شود، بالاخره مقداری از آ ن به محل اثر خود اعم از اینکه محل اثر در بافت ، عضو و یا سلول‌ ‌باشد خواهد رسید . به طور مثال برخی از داروهای ضد سرطان از این طریق بر روی سلول های در حال تقسیم تأثیر می‌گذارند ، اما در همان حال ممکن است به سلول های سالم نیز به نوعی مانند سلول های سرطانی آسیب برسانند . البته برای مواجه با این مشکل و کاهش هزینه‌های مربوط به ارائه داروهای جدید، می‌بایستی که آنها را به طور اختصاصی بر روی اهداف تعیین شده طراحی نمود. در مواردی حتی دارو را به آنتی بادی اختصاصی سلول گرفتار مورد نظر متصل می‌نمایند تا داروی پیوند یافته بتواند به راحتی مسیر اتصال خود به سلول های هدف را به طور اختصاصی پیدا کند. برخی از محققین نیز نقاط ورودی را در مسیر متابولیکی بیماری ها پیدا کرده اند و بر مبنای آن داروها را طراحی و ارائه می‌نمایند.

فولرن ها

نوع دیگری از ذرات که در دارورسانی می توانند مورد استفاده قرارگیرند ،فولرن ها هستند که یکی ازآلوتروپ های کربن می باشند و شامل حلقه های 5 ضلعی و 6 ضلعی ازاتم کربن می باشند،این ترکیبات به عنوان حامل های دارویی بسیار موثرواقع می شوند. باکی بال شناخته شده ترین فولرن است که شبیه توپ فوتبال می باشد و از 20 شش ضلعی و 12 پنج ضلعی ساخته شده است . محققین مؤسسه C Sixty از ماکرو مولکول های درمانی به صورت فلورن ها استفاده می‌کنند. فولرن هااز نظر ساختاری شبیه توپ فوتبال هستند و به عنوان آنتی اکسیدان و دارای قدرت جذب رادیکال های آزادی هستند که در طی بیماری هائی مانند بیماری های اعصاب، حملات قلبی و دیابت افزایش می‌یابند. انواعی از مواد ،دارای اکسیژن فعال و راد یکال‌های آزاد هستند که می توانند الکترون‌های غیرمزدوج خود را در تماس با مولکول‌های حیاتی مانند اسیدهای نوکلئیک قرار ‌دهند و به این وسیله سبب تخریب سلولی و مرگ سلول (apoptosis) ‌شوند. محققین C Sixty معتقدند که فولرن ها به صورت یک "اسفنج رادیکالی" عمل می‌کند و می‌توانند که الکترون های تخریب شده را در میان بگیرند. در عمل فولرن ها در آب نامحلول هستند لذا لازم است تا به نوعی محلولیت آنها افزایش یابد.

لیپوزوم‌ها

لیپوزوم‌ها در دارورسانی با استقبال زیادی روبرو شده‌اند. این مواد می‌توانند به طور کروی مواد داروئی را دربر گر فته و احاطه نمایند. تاکنون بسیاری از ترکیبات از جمله ضدسرطان‌ها و آنتی بیوتیک‌ها توسط لیپوزوم‌ها مورد استفاده قرار گرفته اند . در مقابل نیز شرکت‌هائی مانند Anosys وجود دارند که توانسته‌اند از لیپوزوم‌ها به صورت حامل‌های دارو یی استفاده نمایند. اغلب سلول ها برای انتقال پیام و سیگنال مهم خود به سلول دیگر از حامل‌هائی به نام dexosome ها استفاده می‌کنند. در سیستم ایمنی ، این سلول های دندانه‌دار ، عوامل ویروسی و عفونت ز ا را حس می‌کنند در حقیقت این شرکت توانسته است dexosome های مصنوعی برای هدف قراردادن سرطان را بسازد. محققین Anosys به کمک این روش خواهند توانست نوعی ایمنی اکتسابی بر علیه انواعی از سرطان‌ها ایجاد نمایند.

مثال هایی از روش های دارورسانی

روش های  متعددی برای آزادسازی و دارو رسانی به منظور افزایش تاثیر دارو و کاهش اثرات جانبی آنها نیز وجود دارند که مورد تحقیق می باشند. به طور مثال کاربرد پوشش هایی که تحت تابش نور فعال می شوند وبرای کاربرد داروهای خاص در استخوان ها به کار گرفته می شود از این موارد هستند. این نوع داروها عمدتا به علت نوع پوشش دادن آنها، غیرمحلول باقی می مانند و در استخوان ها جذب می شوند. این پوشش ها پس از قرار گرفتن در معرض نور و تابش به فرم محلول درآمده و اجازه می دهند تا دارو به محل اثر خود رسیده و تاثیر نماید.

نانولوله های کربنی نوعی دیگر ازذراتی هستند که می توانند دردارورسانی هوشمند مورد استفاده قرار گیرند.نانولوله ها دارای ساختاری استوانه ای شکل ازاتم های کربن دراندازه های نانومتری است که برحسب روش تهیه ی آن می توانند تک دیواره (صندلی،زیگزاگ وکایرال)تاچند دیواره باشدوبه خاطرخواص ساختمانی منحصربه فرد آن ها دانشمندان علاقه ی زیادی به استفاده از آن ها به عنوان حاملین دارو دارند.

با استفاده از فناوری نانو داروها را در پوشش های خاص از جنس نانوپوسته (شیشه پوشیده شده با طلا) قرار می دهند و محموله های مذکور را به بدن تزریق می کنند. این مواد در خون گردش کرده و در موضع مورد نظر به آنها طول موج خاصی تابیده می شود که موج خروج مواد دارویی از بسته های مذکور دقیقاً در موضع مطلوب می گردد. از آنجایی که حامل های دارویی اندازه کوچکی دارند می توانند پس از تحریک توسط طول موج مناسب وارد سلول شوند و در صورت نیاز سلول مواد خود را آزاد کنند. بدین ترتیب داروها نه تنها در ارگان هدف بلکه در سلول های هدف عمل می کنند و عوارض جانبی به حداقل ممکن می رسد. از خواص محموله های دارویی نانونی می توان به سازگاری آنها با بدن، قابلیت جذب مجدد و قابلیت اتصال آسان به دارو اشاره کرد.

فاکتورهای مؤثر بر اکتشافات دارویی مبتنی بر فناوری نانو

افزایش حلالیت: از مزایای عمدة سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر نانو، تاثیر سریع آنهاست. این مسئله تاحدودی مربوط به فناوری‌های کپسوله‌‌کردن و به دنبال آن افزایش سرعت انحلال ماده در مایعات بدن است. در همین راستا می‌توان به این نکته اشاره کرد که ذرات 10 میکرونی سطحی معادل 2 تا 5 مترمربع به ازای هرگرم دارا می‌باشند در حالی که نانوذرات 3 تا 5نانومتری دارای سطحی معادل 400 تا 500 مترمربع به ازای هرگرم می‌باشند. شرکت داروسازی Elan روش‌ روکش‌دهی پیشرفته‌ای را دارا می‌باشد که از کنترل گسترده‌ای بر روی این نوع ذرات برخوردار است.

کاهش هزینه‌های توسعه: تحقیق و توسعه فناوری نانو نیازمند روش‌های جدید آنالیز می‌باشد. توسعة این روش‌ها و تجاری‌شدن آنها باعث افزایش بازده و بهبود وضعیت صنعت دارورسانی خواهد گردید. از آن جمله شناساگرهای زیستی مبتنی بر نانوذرات می‌باشند که در تست‌های بررسی کارآیی و میکروآرایه‌ها کاربرد دارند. برخی شرکت‌ها از نانوبلور‌ها (معمولاً ژرمانیوم و سیلیکون) برای نشان‌دارکردن فلورسانت مواد استفاده می‌کنند در حالی که امروزه شرکت‌هایی چون Evident technologies, Quantom dots و Kereos از مزایای ویژة نقاط کوانتومی برای تحقیقات خود استفاده می‌کنند.

هدفمندسازی بیشتر: افزایش کارآیی داروها نسبت به دوز در سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر نانو نیاز کلی مصرف دارو را کاهش می‌دهد و احتمالاً باعث کاهش هزینه‌ها و عوارض ناخواسته در بدن می‌شود.

سودمندی بیشتر برای بیماران: از دیگر مزایای فناوری نانو که باعث تقویت صنایع داروسازی می‌شود، مشتری‌ها هستند. داروهای مبتنی بر فناوری نانو شاید پاسخی به نیاز روزافزون به مصرف راحت‌تر داروها باشند. به عنوان مثال چندین داروی جدید برای انتقال به ریه فرمولاسیون می‌شوند، که الزاماً بافت ریه محل اثرگذاری آنها نیست.